Құрманжан Датқа қырғыз халқының тарихында үлкен маңызға ие ұлы тұлға

Алай патшайымы Құрманжан - Қырғызстан тарихында "Датқа" (Генерал) атағын алған жалғыз әйел.

26 Eylül 2021 19:19

Құрманжан датқа 1811 жылы Ош қаласының маңындағы Мады ауылында дүниеге келген. 17 жасында Құл Сейитке тұрмысқа шыққан Құрманжан бір жылдан кейін әкесінің үйіне қайтып келді. 1832 жылы ол Алтай қырғыздарының басшысы болған Әлімбек Датқаға тұрмысқа шығады. Осы некеден оның 5 ұлы мен 2 қызы туылады. 1862 жылы Әлімбек қайтыс болғаннан кейін Құрманжан оңтүстікте тұратын қырғыздардың басшысы ретінде қызмет атқаруға бастайды.

Көп ұзамай Құрманжан Қырғызстанның оңтүстігіндегі Алай аймағын басқаруға бастады. Сондай-ақ Бұқара мен Қоқан хандықтарында билігі өткен Құрманжанға "Датқа", яғни Генерал атағы берілді. Кейін Датқа аталған хандықтардың барлық мемлекеттік істеріне белсене қатыса бастады. Ол кезеңде Ресей империясының билігі Орта Азияға тарады.
Сонымен қатар, Қоқан, Хиуа және Бұхар хандықтары бір-бірімен қақтығысуда болған.
1877 жылы орыстар Алай аймағына жетті. Құрманжан Датқа ресейлік генерал Скобелевпен мәміле жасап, аймақты қауіпсіздікпен қамтамасыз етті. Осыдан кейін 30 жыл бойынша Алай халқының басшысы болды.

Құрманжанның даналығына таңдана отырып, генерал Скобелев оны "Алай ханшайымы" деп атайды.

Құрманжан Датқа 1907 жылы, 96 жасында қайтыс болды.

2004 жылы Құрманжан Датқаның өмірбаяны туралы деректі фильм түсірілді.

Аталған фильм TRT Avaz телеарнасында да көрсетілді.

Anahtar Kelimeler: Құрманжан Датқа,