Azerbaycan'ın bağımsızlığının 33. yılı

Sovyetler Birliği'nden ayrılarak 18 Ekim 1991'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, bağımsızlığın yeniden kazanılmasının 33. yılını kutluyor.

18 Ekim 2024 10:05

Azerbaycan'da bağımsızlık, 28 Mayıs 1918'de Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Milli Şura tarafından ilan edildi.

Azerbaycan, iki yıllık kısa dönemden sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarafından işgal edildi.

SSCB'nin dağılmasının ardından Azerbaycan, 18 Ekim 1991'de tarih sahnesinde yeniden bağımsız devlet olarak yerini aldı.

Yeniden Bağımsızlığa Giden Süreç

Azerbaycan Türkleri, 70 yıl Sovyet yönetimi altında yaşasalar da bir zamanlar Doğu'nun ilk demokratik cumhuriyeti kabul edilen, ırk, din, mezhep ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm yurttaşlara eşit haklar tanıyan bir devlete sahip olduklarını hiçbir zaman unutmadı.

Sovyet ordusunun 20 Ocak 1990'da Bakü ve diğer illerde kadın ve çocuk ayırmadan yaptığı katliam, Azerbaycan halkının Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) yönetimine olan güvenini tamamen yok ederek ülkenin bağımsızlığına giden süreci hızlandırdı.

Dönemin parlamentosu niteliğindeki Azerbaycan Yüksek Konseyinde 30 Ağustos 1991'de bağımsızlık ilan edilmesi yönünde bildiri kabul edildi. Eylül 1991'de Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsızlığın ilan edilmesinin tartışıldığı oturumlar yapıldı. Yüksek Konseyce, 18 Ekim 1991'de "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Akti" oy çokluğuyla kabul edildi.

Azerbaycan 1918'de Kurulan Cumhuriyetin Varisi

Kabul edilen belgede Sovyetler işgalci olarak belirtildi ve Azerbaycan'ın, 1918'de kurulan cumhuriyetin varisi olduğu ilan edildi.

Yüksek Konseyin kararı 29 Aralık 1991'de referanduma götürüldü. Referandumda halkın neredeyse tamamı, bağımsızlıktan yana oy kullandı.

Azerbaycan’ı ilk tanıyan devlet Türkiye Cumhuriyeti oldu.

Azerbaycan, geçen 30 yılda ekonomisini pekiştirdi, ordusunu güçlendirdi. Kardeş ülke Türkiye ile ilişkilerini stratejik iş birliği düzeyine çıkartan Azerbaycan, gerçekleştirdiği enerji ve ulaştırma projeleriyle güçlü bölgesel aktör haline geldi.

Bugün artık ekonomik olanakları kısıtlı, topraklarını kaybeden bir ülke değil, bölge ve dünyada nüfuzu giderek artan, ekonomisi büyüyen, topraklarını işgalden kurtaran güçlü bir Azerbaycan var.

Karabağ'ın İşgal ve Kurtarılış Süreci

Bağımsızlığın ilk yıllarında Azerbaycan, Ermenistan'ın toprak talepleri ve saldırılarıyla karşı karşıya kaldı.

Azerbaycan'daki siyasi çekişmelerden de faydalanan Ermenistan, 1991-1993'te Karabağ ve civarındaki illeri işgal etti. İşgal sonucu yaklaşık 1 milyon Azerbaycanlı yurtlarını terk etmek zorunda kaldı.

Azerbaycan, sorunun barış yolu ile çözülmesi için Rusya, ABD ve Fransa'nın eş başkanlığındaki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu aracılığı ile yıllarca Ermenistan'la müzakere yürüttü. Müzakerelerden sonuç çıkmayınca, Ermenistan ordusu da sivil yerleşim birimlerine saldırılarını artırınca Azerbaycan artık uluslararası hukuktan doğan hakkını kullanma yoluna gitti.

Azerbaycan, Ermeni güçlerinin Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine ateş açması üzerine 27 Eylül 2020'de karşı saldırı operasyonunu başlattı. Bir süre sonra "vatan savaşına" dönüşen bu operasyonda Azerbaycan ordusu topraklarını kurtararak halkın 30 yıllık hasretine son verdi.

Azerbaycanlıların "Vatan Muharebesi" dediği 2. Karabağ Savaşı, 44 gün sürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan, yenilgisini kabul eden bildiriye imza atınca sona erdi.

Azerbaycan ordusu, 44 günde 5 şehir, 4 kasaba ve 286 köyü işgalden kurtardı, imzalanan bildiri gereği Ermenistan ordusu Kelbecer, Laçın ve Ağdam illerini terk etmek zorunda kaldı.

Azerbaycan'ın Petrol ve Doğal Gaz Projeleri

Azerbaycan'ın ekonomik gelişiminin temeli, merhum Cumhurbaşkanı ve Ulusal Lider Haydar Aliyev'in 7 ülkeden 11 şirketle, Azerbaycan'ın en büyük petrol yatağı Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) havzasının işletilmesini ve petrolün dünya pazarlarına çıkartılmasını öngören "Asrın Anlaşması"nı imzalamasıyla atıldı.

Azerbaycan, petrolün taşınması için Türkiye ve Gürcistan'la iş birliği yaptı ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı inşa edildi.

1990'lı yılların başlarında petrol üretimi yok denilecek kadar azalan Azerbaycan, bugün 30'dan fazla ülkeye petrol ve petrol ürünleri satıyor.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev döneminde ise doğal gaz sektöründe atılım yapıldı. Şahdeniz 2 yatağından çıkarılan doğal gazın Türkiye ve Avrupa'ya iletilmesini sağlayan, Güney Kafkasya Boru Hattı, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı'ndan (TAP) oluşan Güney Gaz Koridoru inşa edildi.

Türkiye ile "Bir Millet, İki Devlet" Müttefikliği Kuruldu

Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan devlet Türkiye oldu. Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Türkiye ve Azerbaycan için kullandığı "bir millet, iki devlet" sözleri ilişkilerde temel prensip oldu.

İlişkilerini stratejik müttefiklik üzerinde kuran Türkiye ile Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, TANAP, Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu Hattı gibi projelere imza attı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan: Azerbaycan Yalnız Değildir

2. Karabağ Savaşı'nda Türkiye ve Türk halkı Azerbaycan'a siyasi ve manevi destek verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Azerbaycan yalnız değildir." şeklindeki açıklaması, üçüncü güçlerin Azerbaycan'ın operasyonuna müdahil olmasını engelledi.

Erdoğan ve Aliyev, 15 Haziran 2021'de Şuşa Beyannamesi'ni imzalayarak iki ülke arasındaki ilişkileri daha üst düzeye çıkardı.

Azerbaycan, Türk Devletleri Teşkilatı'nın Kurucu Üyesi

Bağımsızlıktan sonra Ermenistan dışında komşu ve yakın tüm ülkelerle iyi ilişkiler kuran Azerbaycan, Bağımsız Devletler Topluluğu, Türk Devletleri Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı, Bağlantısızlar Hareketi, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve AGİT gibi uluslararası kuruluşlarda aktif rol alıyor.

Tarih ve Çağdaşlık Bir Arada

Azerbaycan'da ekonominin gelişmesiyle şehirlerin çehresi de değişmeye başladı. Özellikle başkent Bakü, son dönemlerde inşa edilen Flame Towers, Haydar Aliyev Merkezi, Olimpiyat Stadı gibi yeni mimari yapılarla Kız Kulesi, İçerişehir Korusu gibi tarihi yapıların bütünleştiği kent olarak turistlerin ilgisini çekiyor.

Azerbaycan Milli Marşı:

Azerbaycan, Azerbaycan!
Ey kahraman evladın şanlı vatanı!
Senden ötürü can vermeye cümle hazırız!
Senden ötürü kan dökmeye cümle kadiriz!
Üç renkli bayrağınla mesut yaşa

Binlerle can kurban oldu,
Sinen harbe meydan oldu!
Hukukundan geçen asker,
Here bir kahraman oldu!

Sen olasan gülistan
Sana her dem can kurban
Sana bin bir muhabbet
Sinende tutmuş mekân

Namusunu hıfz etmeye
Bayrağını yükseltmeye
Cümle gençler müştaktır
Şanlı vatan, şanlı vatan
Azerbaycan, Azerbaycan

Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Karabağ, Bağımsızlık,