Balkanlar'daki göç sorunu

Balkan ülkeleri Kuzey Makedonya, Bosna Hersek, Arnavutluk, Kosova, Hırvatistan, Slovenya, Sırbistan ve Karadağ'da farklı nedenlere bağlı olarak yaşanan göç, gelecek yılların en önemli sorunları arasında gösteriliyor.

17 Aralık 2024 12:23

Balkanlar'da özellikle işsizlik, ekonomi ve eğitimde yaşanan sorunlar ile gençlerin gelecek endişesi gibi nedenlerle ülkelerinden gitmeleri bölgenin gitgide "yaşlı nüfusa" ev sahipliği yapacağı yönündeki endişeleri beraberinde getiriyor.

Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp'te faaliyet gösteren Rahibe Teresa Üniversitesinde görevli akademisyen Bujamin Bela, genel olarak göçün hem Kuzey Makedonya hem de bölge ülkeleri için bir olgu olarak yükselişte olduğuna dikkati çekti.

Göçü etkileyen birçok unsurun sıralanabileceğine, bunlardan birinin de özellikle Avrupa Birliği (AB) ülkelerindeki işgücü eksikliği olduğuna işaret eden Bela, "Yıl içerisinde 14 binin üzerinde çalışma izninin verildiğini görüyoruz. Bu, Balkan ülkeleri ve özellikle Kuzey Makedonya için bir potansiyeldir. Bu ülkelerdeki eksikliğin çok yüksek bir oranının, neredeyse yüzde 28'inin Kuzey Makedonya tarafından karşılandığı görülüyor." dedi.

Kuzey Makedonya'da göçün artmaya devam ettiğini ve göç edenlerin sayısının yaklaşık 700 bin kişiye ulaştığını aktaran Bela, şöyle devam etti:

"Çeşitli raporlarda gördüğüm bazı istatistiklere göre, 2005'ten itibaren sürekli olarak her beş yılda bir Kuzey Makedonya'dan göç edenlerin sayısı artıyor. 400 binden başlayan bu rakam 693 binlere, yani yaklaşık 700 bin kişiye ulaşmış durumda."

Bela, genel olarak Balkanlar'ın nispeten yozlaşmış bir sistem, işsizlik ve kurumlara güven kaybıyla birlikte uzun bir geçiş süreci yaşadığını vurgulayarak, "Son zamanlarda, göçe iten şeyin sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal, psikolojik, eğitime ilişkin meseleler olduğunu da bir olgu olarak görüyoruz." diye konuştu.

Kuzey Makedonya'nın AB’ye üyeliği durumunda bu alanlara da fazla yatırım olacağına ve bu tarz bir göçün azalacağına inancını paylaşan Bela, toplum ve devlet olarak bu fırsatları aza indirmeyi başarabildiklerinde göç etme konusunun önüne geçilebileceğine inandığını söyledi.

 Bosna Hersek

Bosna Hersek merkezli sivil toplum kuruluşu Pod Lupom'un yaptığı araştırmaya göre, her 10 vatandaştan 7'si ülkesini AB'de görmek istiyor.

Ankete katılanların yüzde 44'ü ülkedeki siyasi yapı ve işsizlik nedeniyle Bosna Hersek'i terk etmek istiyor. Gençlerin yüzde 58'i, yaşlıların da yüzde 17'si ülkeden ayrılma fikrine sahip.

"Ülkedeki başlıca sorunlar nedir?" sorusu yöneltildiğinde yüzde 22 ile suç ve yolsuzluk, yüzde 18,6 ile kötü siyasi durum ve yüzde 16,6 ile işsizlik ön plana çıkıyor.

Araştırmaya katılanlar, ekonomik durum, sağlık sistemi ile barış ve güvenliğin düzeltilmesi gerektiğini, düzeltilmeyen bu durumun yolsuzluk ve siyasi istikrarsızlığa neden olduğunu düşünüyor.

"En çok kime güveniyorsunuz?' sorusuna verilen yanıtlar arasında "devlet kurumlarına güven" yüzde 7,4 ile en düşük oran oldu.

Anketi yanıtlayanların yüzde 59,1'i ülkenin yanlış yolda ilerlediğini düşünürken, NATO ve AB'ye katılımı da destekliyor.

Arnavutluk'un AB üyelik süreci göçü de etkileyecek

Arnavutluk'un nüfusu 1990 yılından itibaren azalmaya başladı. Düşük doğum oranları ve göç, nüfusun azalmasını etkileyen ana faktörlerden bazıları olarak gösteriliyor.

Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (INSTAT) verilerine göre 2001 ile 2011 sayımları arasındaki dönemde yaklaşık 500 bin vatandaşın Arnavutluk'tan göç ettiği tahmin ediliyor.

INSTAT'ın Haziran 2024'te paylaştığı son sayımın verilerine göre ülkenin nüfusu 2 milyon 402 bin 113 olarak kayıtlara geçti. Yani, 2011 sayımıyla kıyaslandığında 420 binlik bir azalma söz konusu.

Göç eğilimi ve nüfustaki azalma 2011-2024 yıllarında da benzer şekilde devam etti.

Arnavutluk'taki bazı kuruluşların ve siyasi partilerin rapor, açıklama ve verilerine göre, son yıllarda göç edenlerin yaklaşık yüzde 50'sini 15-29 yaş gençler oluştururken, bunun temel nedenlerinden birisini ekonomik nedenler oluşturuyor.

AB üyeliğine aday olan ve bu yıl ilk fasıl kümesini açan Arnavutluk'un, üyeliği sonrasında ülkenin demografik yapısının değişimlerden etkilenmesi bekleniyor.

 Kosova'da gençlerin yüzde 27'si göç etmeyi planlıyor

Kosova vatandaşlarının 1 Ocak 2024'ten itibaren Şengen Bölgesi'ne vizesiz seyahat etmeye başlamasıyla, Batı Avrupa ülkelerine göç konusu ülke gündeminde daha fazla yer almaya başladı. Priştine merkezli GAP Enstitüsünce yaklaşık 1000 kişinin katılımıyla bu yıla ilişkin yapılan anket, 18 yaş üstü Kosova vatandaşlarının yüzde 27,9’unun yılın ilk yarısında Batı ülkelerine göç etmeyi planladığını ortaya koydu.

Kosova'da bu yıl yapılan nüfus sayımının açıklanan ön sonuçlarına göre, ülkenin nüfusu 2011 yılında yapılan sayıma kıyaslandığında ciddi oranda azaldı. 2011 yılında 1 milyon 739 bin 825 olan nüfus, 2024’te 1 milyon 586 bin 659’a geriledi.

Nüfus sayım sonuçlarının öne çıkan önemli bulgularından biri de ülkenin diğer şehirlerinden başkent Priştine'ye yaşanan göç oldu. Ülke genelinde nüfusta azalma yaşanırken, aynı dönemde Priştine'nin nüfusu yaklaşık yüzde 15 arttı.

Nüfustaki azalmanın en önemli gerekçelerinden birinin "Batı Avrupa ülkelerine göç" olması nedeniyle, Kosova halihazırda "diaspora nüfus sayımı" sürecini gerçekleştiriyor. Yıl sonuna kadar sürecek sayımın sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte ülke diasporasının, yerleşik nüfustan daha kalabalık çıkması bekleniyor.

Friedrich Ebert Vakfı tarafından yapılan bir araştırma sonucunda, Kosovalı gençlerin büyük bir kısmının daha iyi yaşam koşulları ve refah arayışı sebebiyle ülkeden ayrılma eğiliminde olduğu belirtildi. Araştırma ayrıca genç nüfusun Kosova’dan göç etmesinin ülkenin gelecek 10 yılda karşılaşacağı önemli sorunlar arasında yer aldığı kaydedildi.

 Sırbistan ve Karadağ'da nüfus yaşlanıyor

Sırbistan bölgede daha çok iç göç yaşayan ülkeler arasında yer alırken, yaşlı nüfusun genç nüfusa oranla yüzde 20 fazla olduğu ifade edildi.

Bölgede en küçük nüfusa sahip Karadağ'da son yapılan sayıma göre ülke nüfusu 623 bin olarak açıklanırken, ortalama yaşın 39 olarak kayda geçmesi Karadağ'ın giderek yaşlanan bir ülke olduğunu gösteriyor.

Karadağ'ın ciddi oranda göç alan bir ülke olduğu belirtilirken, nüfus sayımındaki ortalama yaş oranı, ülkeden çok fazla gencin de göç ettiğini gösteriyor.

 AB üyesi olan Slovenya ve Hırvatistan da nüfus kaybediyor

Bölgede AB üyesi olan Slovenya ve Hırvatistan da hızla nüfus kaybeden ülkeler arasında yer alıyor.

Hırvatistan'daki uzmanlara göre, yaklaşık 4 milyon nüfusa sahip ülke her yıl yaklaşık 25 bin kişi kaybediyor. Uzmanlar, Hırvatistan'daki göç durumunun "ciddi" olduğunu belirtirken, ülkede bu alanda daha fazla yatırımın yapılması gerektiğini ifade etti.

Slovenya ise 2 milyon nüfusuyla bölgede göç veren bir diğer ülke.

AB üyesi olması nedeniyle Slovenya aynı zamanda bölgede en fazla göç alan ülke olarak da dikkati çekiyor.

Anahtar Kelimeler: Balkan ülkeleri, göç durumu,