BM'nin Ermenistan'a yaptırım gücüne AGİT engeli
BM bünyesinde uluslararası STK'lara insan hakları konusunda danışmanlık yapan Prof. Dr. Mehmet Şükrü Güzel, Dağlık Karabağ sorununun çözümünde AGİT'in işlevsiz kaldığını belirterek, "BM Güvenlik Konseyi, Ermenistan'ın işgal etmiş olduğu toprakları terk etmesi için 1993 yılında tekrar 3 farklı karar almış olsa da alınan her kararın ardından çözüm için AGİT Minsk grubu işaret edildiği için BM Sözleşmesinden kaynaklanan yaptırım gücünü bugüne kadar kullanamamıştır." dedi.
02 Ekim 2020 11:50
BM İsviçre Cenevre Ofisinde insan hakları hukuku konularını değerlendirip gündeme getiren Prof. Dr. Mehmet Şükrü Güzel, Ermenistan'ın, Azerbaycan'ın sivil yerleşim yerlerine yönelik saldırılarını BM ve AGİT boyutuyla değerlendirdi.
AGİT Minsk Grubunun, Azerbaycan ve Ermenistan'ın Karabağ sorunu için barışçıl bir çözüm bulmasını teşvik etmek amacıyla 1992 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı tarafından kurulduğunu hatırlatan Güzel, o tarihe kadar BM Güvenlik Konseyi tarafından Dağlık Karabağ konusunda alınan bir karar bulunmadığını söyledi.
Prof. Dr. Mehmet Şükrü Güzel, "30 Nisan 1993 tarihinde BM Güvenlik Konseyinin, Karabağ için aldığı ilk kararda 822 sayılı kararın 1 numaralı paragrafında her ne kadar Azerbaycan'ın işgal edilmiş topraklarından Ermenistan'ın çekilmesi istenmiş olsa da, 2 numaralı paragrafta sorunun çözümü için AGİT Minsk grubu adres gösterilmiştir. BM Güvenlik Konseyi, Ermenistan'ın işgal etmiş olduğu toprakları terk etmesi için 1993 yılında tekrar 3 farklı karar almış olsa da, alınan her kararın ardından çözüm için AGİT Minsk grubu işaret edildiği için BM Sözleşmesinden kaynaklanan yaptırım gücünü bugüne kadar kullanamamıştır." ifadelerini kullandı.
Minsk sürecinin oluşturulması
6 Aralık 1994 tarihinde Budapeşte'de toplantı yapıldığını hatırlatan Prof. Dr. Güzel, Minsk süreci için eş başkanlık kurumlarının oluşturulmasına ve bu eş başkanların ABD, Fransa ve Rusya olmasına karar verildiğini söyledi.
Prof. Dr. Güzel, şu değerlendirmede bulundu: "Eş başkanların seçilmesinin ardından da 3 eş başkan devletin, reel politikaları devreye girmiş ve sadece Ermenistan tarafından sürekli ihlal edilen bir ateşkes 2 Mayıs 1994'te imzalanabilmiştir. Bugün yaşanılan çatışmalara baktığımızda 1994'ten bugüne kadar 26 yıldır süren işgal edilmiş topraklar ve işgal gücü Ermenistan'ın, AGİT Minsk grubunu kullanarak sözde barış görüşmelerine yönelik çözümsüzlük politikaları ileri sürerek, Dağlık Karabağ ve işgal edilmiş diğer Azerbaycan topraklarına 19. yüzyıl sömürgeciliği çerçevesinde Suriye ve Ermenistan'dan etnik Ermenileri getirerek kolonileştirdiğini görmekteyiz. AGİT eş başkanlarının 'Gürültü çıkarırım ama bir şey yapmam' prensibini uygulayarak Ermenistan'ın işgal edilmiş Azerbaycan topraklarını Ermenilerin kolonileştirme sürecine aslında destek verdiklerini görmekteyiz."
Güncel olarak son BM Güvenlik Konseyi kararının 1993 tarihli olduğunu belirten Güzel, bu tarihten günümüze kadar herhangi başka bir karar çıkmadığını dile getirdi.
"AGİT Minsk Grubu işlevsiz kaldı"
AGİT Minsk Grubunun, kendisini BM hukukundaki gelişmeler çerçevesinde yenilemediğini kaydeden Pro. Dr. Güzel, ayrıca Ermenistan'ın, AGİT Minsk Grubunu kullanarak sürdürdüğü çözümsüz görüşmelerle 1 milyon Azerbaycan vatandaşını etnik temizliğe maruz bıraktığını anlattı.
Prof. Dr. Mehmet Şükrü Güzel, sözlerini şöyle sürdürdü: "AGİT Minsk grubu halen 1993 yılındaki BM kültürü üzerinden hareket ediyor ki bu açıkçası yok hükmündedir. Çünkü işgal edilmiş Azerbaycan topraklarında Ermeni tarafının ateşkesi bozarak sivilleri öldürmesini savaş suçu kabul edilmedi. Ayrıca bunun sonucunda suçluluların uluslararası mahkemede yargılanmasını talep etmeyerek cezasızlığı meşrulaştırdı. Azerbaycan'da sivillerin bilinçli olarak askeri hedef haline getirilmesini meşrulaştırılmış oldu. Bu, insanlığa karşı işlenen suçtur. AGİT Minsk grubu eş başkanları bu konuda herhangi bir harekete geçmemiştir. AGİT Minsk Grubu işlevsiz kalmıştır. Hukukun temel prensibine göre göz yummak da suça iştirak etmektir."
AGİT'in işlevsiz kalmasının, eş başkan ülkelerin işine yaradığı değerlendirmesinde bulunan Güzel, "Çözümsüzlük sayesinde eş başkan ülkeleri, Kafkasya'daki varlıklarını egemen güç olarak sürdürüyor. Zaten bunun içerisinde ABD, Fransa ve Rusya'nın şirketlerinin ekonomik fayda sağladıklarını da görebiliyoruz." diye konuştu.
"AGİT Minsk Grubu, Dağlık Karabağ sorununun çözümünü engelleyen bir kara deliktir"
Azerbaycan'ın bir mektup ile BM Genel Sekreterine başvurarak BM Sözleşmesinin 99. maddesi kapsamında arabuluculuk görevine davet edebilme hakkı olduğundan söz eden Güzel, bu durumda BM Genel Sekreterinin raporunu, BM Güvenlik Konseyi'ne sunarak Ermenistan'ın, AGİT Minsk Grubunu çözümsüzlük olarak kullanmasının önüne geçileceğini söyledi.
Prof. Dr. Güzel, şunları ifade etti: "AGİT Minsk Grubu, Dağlık Karabağ sorununun çözümünü engelleyen bir kara deliktir. Azerbaycan'ın BM Güvenlik Konseyi'ne başvurarak, AGİT Minsk Grubunun bugüne kadar başarısızlık sebebi ile yeni bir karar alması için başvuru yapması hakkı bulunuyor. Azerbaycan, AGİT Minsk Grubundan, BM'nin barış yapısı çerçevesinde hareket etmesini talep etmelidir ki sivillerin öldürülmesi için cezai sorumluluk ve işgal edilen topraklardan Ermenistan'ın çekilmesi için bir zaman takvimi hazırlanmalı ve Ermenistan'a sunulmalıdır. Bunun reddi halinde şu alternatif bulunuyor, AGİT Minsk Grubu, BM Güvenlik Konseyi'nden Ermenistan'a BM sözleşmesine göre saldırganlık suçu işlediği için askeri ve ekonomik ambargo talep edebilir. AGİT Minsk Grubu bunları gerçekleştirmezse Azerbaycan tarafından yetkisiz bırakılmalı."