Büyük Kazak şairi: Abay Kunanbayoğlu

Kazak edebiyatının temelini atan Kunanbayev, 10 Ağustos 1845'te Kazakistan'ın Semey şehrinde dünyaya geldi.

25 Ağustos 2021 20:40

Gerçek ismi İbrahim olan şairi, özenli olduğundan ninesi "Abay" olarak çağırdı ve daha sonra bu ismiyle tanındı.

İlköğretimi yerli imamdan alan ve sonrasında eğitimine Semey medresesinde devam eden Kunanbayev, ayrıca Rus okuluna da gitti.

Arapça, Farsça, Rusça ve Çağatay Türkçesi bilen Kazak şair, 170'e yakın şiir, 56 çeviri ve "Kara Söz" adı verilen 45 nasihat kaleme aldı.

"Modern Kazak edebiyatının kurucusu" olarak bilinen Kunanbayev, yalan, dedikodu, gurur, tembellik ve israfı insanlığın beş düşmanı olarak tarif ederken, gayret, emek, tefekkür, şükür ve merhameti de beş erdem olarak tanımladı.

Kazakları okumaya ve araştırmaya çağırdı

Hem Doğu klasiklerini çok iyi derecede bilen hem de Batı kaynaklarına hakim olan Kunanbayev, eserlerinde Kazakları okumaya, araştırmaya ve sorgulamaya çağırdı.

Tasavvufu iyi bilen, "İnsan-ı Kamil" düşüncesini eserlerinde işleyen ve Ahmet Yesevi geleneğini benimseyen usta şair, Kazak tasavvuf edebiyatının da temellerini attı.

Kunanbayev'in Kazak milli edebiyatının klasiklerinden kabul edilmesiyle Kazakistan'da Abay araştırmaları adıyla pek çok çalışma yapıldı.

Edebi eserlerinde tarihi gerçekleri ve toplumun bu gerçekler karşısındaki durumu ve tavrını kaleme alan Kunanbayev, 1904 yılında hayatını kaybetti.

Yeni Kazak edebiyatının temelini attı

Doğu ve Batı'nın kültürel değerlerini sentezleyerek modern Kazak edebiyatının temelini oluşturan Kunanbayev, "Şiir, dil ustası", "Sevginin dili, dilsiz dil", "Gözümün karası", "İnce kaşlı sana selam veriyorum", "İskender", "Masgud", "Azime hakkında destan"ın da arasında bulunduğu şiir ve destanlar yazdı, Rus klasik yazarlarının çeşitili eserlerini Kazakçaya çevirdi.

Yeni Kazak edebiyatının temelini atan Kunanbayev, eserlerinde Kazak halkının sosyal, toplumsal ve ahlaki sorunlarına dikkati çekerek, halkı medeni gelişmenin doğru yolunu seçmeye çağırdı.

Bilgin, düşünür, eğitimci, tercüman, besteci, folklorcu, dil bilimci, bilge, eleştirmen ve reformist özellikleriyle de tanınan Kunanbayev'in hayatını anlatan Muhtar Avezov imzalı dört ciltlik "Abay Yolu" romanı 116 dile çevrildi.