Kazakistan parlamentosu tarafından "ülkedeki birlik, uyum ve istikrarı güçlendirmek" gerekçesiyle bir yıl erken yapılması kabul edilen devlet başkanlığı seçimleri için son sözü Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev söyleyecek.

Kazakistan'da Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in başkanlığını yaptığı Nur Otan Partisi'nin çoğunlukta olduğu yasama meclisi, erken devlet başkanlığı seçimine gidilmesi tasarısını geçen hafta kabul etmişti. Bu kararın ardından toplanan Anayasa Konseyi, erken devlet başkanlığı seçimini tayin etmede tek yetkinin devlet başkanında olduğuna oybirliği ile karar verdi.

Kazakistan Anayasa Konseyi'den gelen karardan sonra erken seçim için gözler Devlet Başkanı Nazarbayev'e çevrildi. Erken seçime gidilip gidilmeyeceğine Nazarbayev karar verecek. Nazarbayev'in devlet başkanlığı seçiminin bir yıl erken yapılmasına yönelik karar açıklaması bekleniyor.

Kazakistan'da 820 etnik ve kültürel birliği temsil eden Halklar Asamblesi, geçen hafta Astana'da toplanmış ve gelecek yıl yapılması planlanan seçimin erkene alınması önerisinde bulunmuştu. Nur Otan Partisi ise Halklar Asamblesi'nin 2016 yılında yapılacak seçimin bir yıl öne alınması çağrısına destek vermiş, parti tarafından sunulan erken seçim tasarısı yasama meclisinde kabul edilmişti.

Dünya petrolünün yüzde 2'sine sahip Kazakistan'da ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 25'i petrolden geliyor, ödemeler dengesinin ise yüzde 60'ı ise petrol geliriyle sağlanıyor.

Geçen yılın şubat ayında tengeyi yüzde 18-20 devalüe eden Kazakistan, son dönemde Ukrayna krizinin yol açtığı bölgesel türbülans, rubledeki düşüş, petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü seyir etkenlerine maruz kalmıştı.

Kazakistan'da para birimi tenge, ulusal satın alma gücü itibarıyla dünyanın en zayıf 20 ülke kuru arasında sekizinci sırada yer alıyor. ABD Merkez Bankası'nın parasal genişleme ve faiz artırımına ilişkin pozisyonları ülke ekonomisindeki kırılganlığı daha da artırıyor.

Geçen yılın ikinci yarısından itibaren artan ikinci dalga devalüasyon söylentileri Kazakistan Merkez Bankası'nca pek çok kez yalanlandı. Buna karşın uzmanlar, yerel para birimi tengenin kademeli olarak değer kaybedebileceği ya da devalüasyona uğrayabileceği görüşünü dile getiriyor.

Banka kredilerinin yüzde 30'u yabancı kurlar üzerinden gerçekleşen ve geri dönmeyen kredilerin genel krediler içindeki oranı yüzde 35 seviyesinde bulunan Kazakistan'da 11 Şubat 2014'te yapılan devalüasyon sonrası 15-16 Şubat'ta Almatı'da protesto ve olaylar yaşanmıştı. Ülkede birlik, uyum ve istikrarı güçlendirmeye olan ihtiyaç, erken seçim arzusunun arkasındaki neden olarak gösteriliyor.

Kazakistan'da 1995 anayasası ile kurulan başkanlık sistemine göre, yasama meclisi başkanın onayı olmadan faaliyette bulunamıyor. Çift meclisli yasama sistemi, atanmış alt meclislerden oluşuyor. Senato ve meclis de bölgesel meclisler ya da başkan tarafından seçiliyor.

Kazakistan'da 2007 yılında yasamanın yetkilerini arttıran ve demokratikleşmeyi canlandırması beklenen anayasa değişiklikleri kabul edilmiş, daha önce 7 yıl olarak belirlenen başkanın görevde kalma süresi 5 yıla indirilmişti. 2010 yılındaysa Nazarbayev'in başkanlığını 2020'ye kadar sürdürmesine imkan sağlayan referandum önerisi yapılmış, görev süresi tartışmaları içinde girilen 2011'deki devlet başkanlığı seçimlerinde Nazarbayev yüzde 95,55 oy alarak dördüncü kez başkan seçilmişti.

Devlet Başkanı Nazarbayev, 2013'ün ekim ayında yaptığı açıklamada, 2016 yılında yapılacak devlet başkanlığı seçimlerinde aday olmayı planladığını bildirmişti.

Kazakistan'da seçimler parlamento tarafından ilan edildikten iki ay sonra yapılabiliyor.

Kazakistan'da daha önce yapılan seçimler, uluslararası gözlemciler tarafından ''temel demokratik prensiplerle yapılmadığı, sadece belirlenen partilerin seçimlere katılabildiği'' gerekçesiyle eleştirilmişti.

(AA)