Hazar Denizi'ndeki anlaşma bölge için ne anlama geliyor?
Hazar'da neredeyse 25 yıllık anlaşmazlığa son veren Türkmenistan ve Azerbaycan’ın Dışişleri Bakanları Türkiye'de bir araya geliyor. "Dostluk" adı verilen petrol yatağında iki ülke ortak çalışacak. Anlaşmadan memnun olan Ankara'nın eli de güçlendi.
23 Şubat 2021 12:57
Türkiye’nin başkent Ankara’da Dışişleri Bakanlarını bir araya getirdiği Azerbaycan ve Türkmenistan hattı, bir süredir kritik gelişmelerin yaşandığı bir bölge. İki ülke arasında, Hazar Denizi'ndeki “Dostluk” petrol yatağının ortak işletilmesi konusunda varılan ve Türkiye’nin de memnuniyet duyduğu bir anlaşma söz konusu.
Türkmenistan'da "Serdar", Azerbaycan'da ise "Kepez" ismiyle bilinen yatağın hangi ülkeye ait olduğu ve nasıl işletileceği konusu yıllardır iki ülke arasında diplomatik sorunlara neden oluyordu.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile Türkmen mevkidaşı Raşit Meredov ocak ayında Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat’ta bir araya geldi. Bakanlar, "Dostluk" adı verilen petrol yatağında keşifler, işletme ve kullanımın iki ülke tarafından ortak yapılması için imzaları attı.
"Hem ülkelerimizin hem de komşularımızın enerji güvenliğini güçlendirecek"
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhammedov da imza törenine video konferans yöntemiyle katıldı. Azerbaycan Cumhurbaşkan Aliyev, Bakü ve Aşkabat'ın Hazar’da ilk kez ortak petrol yatağı işleteceğini belirterek, “tarihi” diye nitelendirdiği anlaşmanın önemine vurgu yaptı. Azerbaycan liderine göre bu ortaklık, iki ülkeyi daha da yakınlaştıracak ve halklarına fayda sağlayacak.
"Anlaşma Hazar'ın hidrokarbon kaynaklarının kullanılmasında yeni bir sayfa açıyor. Bu proje hem ülkelerimizin hem de komşularımızın enerji güvenliğini güçlendirecek. Bu proje, ihracat için büyük fırsatlar yaratacak ve böylece halklarımızın refahının yükselmesine olanak sağlanacak. Biz sadece Hazar'daki bir yatak konusunda anlaşma imzalamıyoruz, ilişkilerimizin gelecek gelişimi için önemli bir adım atıyoruz."
"Enerji iş birliği yeni bir aşamaya geçti"
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov da anlaşma ile Hazar Denizi'nde Azerbaycan ile aralarındaki enerji iş birliğinin yeni bir aşamaya geçtiğini işaret etti.
Bunun için siyasi irade, teknik altyapı, kadro ve petrol alanındaki tecrübe dahil gerekli her şeye sahip olduklarının altını çizen Berdimuhammedov, başarılı iş birliğinin temelinde iki halk arasında yüzyıllara dayanan sağlam kardeşlik bağları bulunması olduğunu söyledi.
Eli daha da güçlenen Türkiye memnun
Türkiye de anlaşmadan memnun. Dışişleri Bakanlığı, anlaşmanın Türkiye ile Avrupa'nın geri kalanının enerji güvenliğini artıracak projelerin de önünü açmasını temenni etti.
Hazar Denizi'nde, Azerbaycan ve Türkmenistan'a ait alanların tam ortasında yer alan petrol yatağının yaklaşık 60 milyon ton petrol rezervine sahip olduğu tahmin ediliyor.
Ve bu anlaşmayla Türkmenistan petrol ve gazının Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden Batı’ya akışının önündeki engeller de kalkmış oldu.
TANAP bağlantısı kritik
Uzmanlar, Hazar Denizi'ndeki rezervlerin, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı yani TANAP'a bağlanmasının gelecek dönemin en önemli konusu olacağını düşünüyor. Hazar'daki gazın TANAP ile dünyaya ulaştırılması, sektörü heyecanlandıran bir gelişme.
Türkiye’den aktarılacak her enerji kaynağı gibi bu da Türkiye’nin pozisyonunu daha da güçlendirecek.
TANAP’ın, Azerbaycan doğal gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya transfer ettiğini belirtelim. Ankara ve Bakü arasındaki bu iş birliğine göre, Hazar petrolleri dünyaya Türkiye üzerinden gidiyor. İş birliği süreci Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile başladı, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı ile devam etti. Trans Anadolu Gaz Boru Hattı Proiesi (TANAP) de 2018’de hayata geçti. Yakın iş birliğinin son örneği de mutabakat zaptı geçen yılın aralık ayında imzalanan Türkiye-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi.
Bakü-Tiflis-Kars demir yolu ve Nahçıvan'dan Azerbaycan'a geçiş koridoru ile nakliye fiyatlarında gelecek dönemde düşüşler yaşanması da beklentiler arasında.
Son olarak Türkiye’de üretilen ihracat malzemelerini Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan’a götüren ve 82 konteynerden oluşan 940 metrelik tren geçen yıl Kars’tan hareket etmişti. Trenin yükleri, Bakü'nün Alat Limanı’ndan Hazar Denizi’ne açılmıştı.