İpek yolunda stratejik Türk kapısı: Nahçıvan

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan'a bağlı ancak arasında Ermenistan'ın toprağı var. Tarih boyunca Ermenistan çetelerinin saldırılarına maruz kalan Nahçıvan, bugün de roketli saldırıya uğradı. Nahçıvan'ın dünü, bugünü ve yarını haberimizde.

16 Ekim 2020 15:43

Türkiye'yi Türk Cumhuriyetleriyle birbirine bağlayan tek toprak parçası Nahçıvan... Tarihi ipek yolu üzerinde olması nedeniyle önemli bir geçiş noktası.

Nahçıvan halkı geçmişte büyük acılar yaşadı. 1918-1921 arası Ermeni tehlikesiyle mücadele etmek zorunda kaldı. 3 yıl boyunca kahramanca direndiler. O dönemde yanlarında, Türk askeri ve Türk ordusunun çekilirken bıraktığı silahlar vardı.

Türk dünyası için en kritik noktada duruyor

Azerbaycan ile kara bağlantısı 1920 yılında koparıldı. Sovyetler Birliği, Zengezur ve çevresini Ermenistan'a verdi. O tarihten bu yana Nahçıvan, ana vatanından ayrılmış Azerbaycan toprağı. Statüsü ise 16 Mart 1921 tarihindeki Moskova Antlaşması'yla belirlendi. Sovyetler Birliği ve Türkiye de garantör oldu. 

13 Ekim 1921 tarihindeki Kars Antlaşması ile de garantörlük hakları teyit edildi. 1924 yılında ise Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti kuruldu.

1991 yılında Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Nahçıvan, Azerbaycan'ın ayrılmaz bir parçası olarak statüsünü muhafaza etti. Bir yıl sonra Ermeni çeteleri, Türkiye sınırına yakın Sederek bölgesine saldırdı. Türkiye bunun üzerine sınıra tank, top, uçaksavar ve asker yerleştirdi. Azerbaycan'ın da kararlı duruşu, Ermenistan'a geri adım attırdı. 

Nahçıvan, bugün Türk dünyası için en kritik noktada duruyor. 

"Nahçıvan, Türkiye ile Türk dünyası arasındaki kapıdır"

İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ragıp Kutay Karaca, Nahçıvan'ın çok önemli olduğunu söyleyerek, şunları anlattı:

"Sovyetler Birliği, Sovyet Cumhuriyetleri oluştururken Nahçıvan’ı Ermenistan’a verecekti. Mustafa Kemal’in dahiyane görüşünde bir kapı gerekiyordu. Türkiye ile Türk dünyası ile arasında köprü olabilecek geçiş yapılabilecek bir kapı gerekiyordu. Mustafa Kemal’in gayretleriyle İran’dan Nahçıvan'a açılacak bir kapı için küçük bir toprak parçası da satın alınmıştır. Nahçıvan, Türkiye ile Türk dünyası arasındaki kapıdır ve önemli bir kapıdır."

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Nahçıvan'ın şu anda abluka altında olduğunu söyledi.

"Nahçıvan toprakları mutlaka Azerbaycan ile buluşmalı"

Terör ve Güvenlik Uzmanı Coşkun Başbuğ ise, "Mustafa Kemal Atatürk’ün İran Şahı Pehlevi'den siyasi bir deha ile satın aldığı ve Türk kapısı diye adlandırdığı Nahçıvan toprakları mutlaka Azerbaycan ile buluşmalı, bulaşacak. İşte bu koridor oluştuğu takdirde devasa bir Türk birliği oluşacak. Rusya’nın en çok korktuğu şey, İran’ın en çok korktuğu şey" dedi.

Nahçıvan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi artacak

Nahçıvan Türkiye ile 11 kilometre sınıra sahip. 1990-1992 arasında elektrik kesintisi yaşadı. Kışın ısınmak için meyve ağaçlarını bile kesmek zorunda kaldı.
1992’de Dilucu Sınır Kapısı açıldı, Türkiye ile ticaretini geliştirdi. Azerbaycan’dan aldığı destekle bu sorunları geride bıraktı. 

Kars-Iğdır-Nahçıvan Demiryolu projesiyle kardeşlik bağı daha da güçlenecek. Proje, Nahçıvan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmini de artıracak.