Kazakistan'da Jeltoksan Olaylarının Yıldönümü

Kazakistan'da, 30 yıl önce bugün, ülke tarihinin en önemli olaylarından biri yaşandı.

16 Aralık 2016 13:00

Kazakistan'da, 30 yıl önce bugün, ülke tarihinin en önemli olaylarından biri yaşandı.

Almatı Jeltoksan direnişi, bağımsızlığa giden yolun işaret fişeği oldu..

Uzmanların, tarihin akışını değiştiren önemli toplumsal tepkiler sınıfına koyduğu gelişmeler, üniversite gençliğinin  protestosuyla başladı ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasına kadar uzadı.

İşte Kazakistan'ın tarihini değiştiren o günlerin perde arkası...

Türkistan’dan göç eden bir Türk boyu olan Kazaklar, bağımsız yaşamak için tarih boyunca  büyük mücadele verdi bedel ödedi.

19'uncu yüzyılın sonlarına doğru şiddetini arttıran Rus istilasına dayanamayan Kazaklar önce Bolşeviklerin, ardından  Sovyetler Birliğinin yönetiminde yaşadı.

Ruslar, hem Çarlık  hem de Sovyetler Birliği döneminde, Kazak Türklerinin dinî, millî, siyasî, sosyal ve iktisadî hayatlarına etki etti.

Ülke varlıkları sömürüldü, Rus dili ve kültürü hâkim kılınmaya çalışıldı.

16 Aralık 1986'da, Kazakistan Komünist Partisi 1'inci Sekreteri Dinmuhammed Konayev'in görevden alınıp, yerine Rus Gennadi Kolbin getirilmesi Kazaklar için yol ayrımı oldu.

Kazakistan Devlet Üniversitesi'nde başlayan direnişte gençlerin talepleri dikkate alınmayınca olaylar  büyüdü.

Gençlere karşı her türlü baskıyı kullanmaktan çekinmeyen yönetime karşı oluşan öfke sonucu Almatı sokakları hareketlendi.

16 – 17 Aralık tarihlerinde Sovyet uçakları Moskova'dan Almatı'ya 70 bin asker taşıdı. Silahsız Kazak geçlerinin üzerine acımasızca ateş açıldı. Çok sayıda insan öldü ve yaralandı.
 
Resmi açıklamalar ölü sayısını 22 olarak duyurdu ama bu hiç bir zaman inandırıcı olmadı.

Gösteriler tüm ülkeye yayıldı. Komşu, kardeş devlet ve topluluklardan da destek geldi.

Dönemin Sovyetler Birliği yönetimi tehlikeyi gördü ve Gennadi Kolbin’in yerine Nursultan Nazarbayev’i atadı.
Bu hareketin bir bağımsızlık hareketi olduğu çok geçmeden anlaşıldı. Tutuklamalar, idamlar, sürgünler birbirini kovaladı ama iş işten geçmişti.
 
Sovyet Cumhuriyetlerinin tamamında benzer gelişmeler yaşanıyordu.

Türki halkların bu toplu hareketinden, Sovyetler Birliği hâkimiyeti altındaki Gürcistan, Ermenistan, Baltık Ülkeleri ve Ukrayna da faydalandı.

24 Nisan 1990 günü Kazakistan Yüksek Sovyeti, bağımsızlığın ilk ve en önemli adımını atarak, “Devlet Başkanlığı” makamını tesis etme kararı aldı.

Kazakistan Parlamentosunda yapılan gizli oylama ve 1 Aralık 1991 de yapılan ilk halk oylamasında, Nursultan Nazarbayev ilk devlet başkanı olarak seçildi ve başkanlık sistemine geçildi.

10 Aralık 1991'de, Kazakistan parlamentosunda, “Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti”nin adı “Kazakistan Cumhuriyeti” olarak değiştirildi.

Kazakistan, bağımsızlığını da 16 Aralık 1991'de ilan etti.

Anahtar Kelimeler: Kazakistan, Bağımsızlık, Jeltoksan Olayları,