Kazakistan'da geleneksel aşık oyunu yaşatılıyor

Kazaklar, 3 bin yıllık tarihi olan geleneksel aşık oyununu, düzenledikleri yerel ve uluslararası yarışmalarla yaşatıyor.

29 Şubat 2020 11:49

Türk haklarına özgü tarihi aşık oyunu, Kazaklarda "asık", Kırgızlarda "çükö" ve Tıva Türklerinde "kajık" isimleriyle anılıyor.

Aşık, koyun veya keçinin arka bacaklarından çıkarılan dört yüzlü kemikle oynanıyor. Oyunun kurallarının, oynandığı Türk halklarında benzerlik taşıdığı biliniyor.

Kazaklarda, 2 ya da daha fazla kişi tarafından oynanan aşık oyununun üç ayak (üş taban), daire (şenber jasap atu), ompa ve han oyunu (han oyını) gibi dört çeşidi oynanıyor.

Üç ayak oyununda aşıklar birbirlerinden üç ayak mesafesinde diziliyor. Oyuncu, aşığı vurarak, üç ayak mesafesinden daha fazla bir mesafeye çıkartıyor.

Aşıkların dairenin tam ortasına dizildiği "Daire" adı verilen oyunda, oyuncu daireden 2-3 metre mesafede aşıkları vuruyor. Daireden en çok aşık çıkaran oyuncu, oyunu kazanıyor.

"Ompa"nın kurallarına göre, arasındaki mesafe 20 adım olacak şeklinde iki daire çiziliyor ve her daireye ortasında bir aşık dik, diğerleri yatay yerleştiriyor. Yatay yerleştirilen aşıkları vurarak daireden çıkartmaya çalışan oyuncu, dik yerleştirilen aşığı çıkartırsa dairedeki tüm aşıkları alıyor ve oyunun galibi oluyor.

Aşıklardan bir tanesinin başka bir renge boyanarak "Han" adı verilen oyunda, aşıklar daireye atılıyor. Önce sıradan aşıklar vurularak daireden çıkartılırken, han da en son vuruluyor.

Aşık Atma Federasyonu, yeni kurallar yazarak oyunun gelişmesine katkı sağlıyor

Bazı tarih uzmanları, aşık oyununun avcılık becerileri geliştirme sanatından ortaya çıktığını iddia ediyor.

3 bin yıllık tarihi olan ve Kazaklarda yaygın oynanan aşığın, Kazakistan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra yeni bir gelişme gösterdiği biliniyor.

Ülkede 2011'de kurulan Aşık Atma Federasyonu, oyunun yeni kurallarını yazarak, aşık oyununun gelişmesine katkı sağlıyor.

2017'de aşık oyununun Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine girmesi, federasyonun oyunun gelişmesine sağladığı katkılardan biri sayılıyor.

Aşığın, Kazak halkının hayatında önemi her geçen gün artarken, Kazakistan Turizm Şirketi, oyunu katıldığı uluslararası fuarlarda sergileyerek ülkenin turizm markası haline getirmeyi hedefliyor.

"23 binin üzerinde genç aşık oynuyor"

Federasyon Başkanı Jomart Sabırjanov, yaptığı açıklamada, babalardan kalan aşık oyununu teşvik ederek, gelecek nesle aktarmanın asıl görevi olduğunu anlattı.

Ülke genelinde 500'ün üzerinde aşık oyunu eğitmeni bulunduğunu ifade eden Sabırjanov, "Kazakistan'da 23 binin üzerinde genç aşık oynuyor." dedi.

Sabırjanov, federasyonun bölge şubelerinde açılan aşık kurslarıyla gençler arasında oyunu yaygınlaştırdıklarını dile getirdi.

Aşık oyununun göz hastalıklarına ve gençlerde vücudun gelişmesine iyi geldiğini bildiren Sabırjanov, "Özellikle çocukların sabahtan akşama kadar televizyon izlemesi veya bilgisayar karşısında oturması göz ve kas ağrılarına sebep oluyor. Bu hastalıkları tedavi yollarından biri de aşık oyunudur. Temiz havada aşık oynamak, gözün kaslarını ve vücudun hareketliliğini güçlendiriyor." dedi.

"Bu yıl ilk kez Asya Aşık yarışmasını düzenlemeyi planlıyoruz"

Sabırjanov, her yıl gençler arasında 6 aşık şampiyonası ve 3 uluslararası turnuva düzenlediklerini aktararak, "Bu yıl ilk kez Asya Aşık Yarışması düzenlemeyi planlıyoruz. Yarışmaya Kırgızistan, Saha Cumhuriyeti, Moğolistan, Türkiye ve diğer ülkelerden takımlar katılacak." şeklinde konuştu.

Aşığa ilginin her geçen gün arttığına dikkati çeken Sabırjanov, oyunun bu yıl Türkiye'de yapılacak Dünya Göçebe Oyunları programına girdiğini, ayrıca 2021'de yapılması planlanan Dünya Geleneksel Spor Konfederasyonu yarışmalarında oynanacağını aktardı.

Sabırjanov, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) destekleriyle Nur Sultan'da geçen hafta bu yılın ilk yarışmasını düzenlediklerine işaret etti.

Anahtar Kelimeler: kazakistan, geleneksel, aşık oyunu,