Kırım Hanı II. Gazi Geray Han: Büyük kumandan, ünlü bestekâr, şair, âlim ve hattat

Osman Paşa’nın yanında savaşan Kırım Hanı II. Gazi Geray’ın 16.yüzyılda yazılan şiir ve besteleri günümüzde de ilgi görüyor.

11 Mayıs 2021 16:41

Devlet adamı, şair, besteci, hattat, matematikçi ve biyolog II. Gazi Geray (1554-1607) Kırım hanlarından Devlet Geray’ın oğlu. 

Medrese öğrenimi alan Geray, gösterdiği kahramanlıklardan ötürü Bora lakabıyla tanındı. 

Şiirlerinde Gazâyî ve Han Gazi mahlaslarını kullandı. 

Özdemiroğlu Osman Paşa kuvvetleri safında Kırım ordusu komutanı olarak Türk-İran Savaşına (1578 -81) katıldı ve Osman Paşa’nın takdirini kazandı.

Osmanlı padişahının isteğiyle Rusya, Macaristan, Avusturya üzerine askeri seferler düzenledi. Başarılarından dolayı III. Murat’tan da takdir gördü.

1580’de bir keşif hareketinde İranlılar tarafından tutsak edildi. Osmanlılara karşı İran’a destek vermeyi reddetmesi üzerine Alamut Kalesi’ne hapsedildi. 

1585 yılında oradan kaçarak Erzurum’da bulunan Osman Paşa’nın yanına geldi ve onunla birlikte yeniden savaşlara katıldı. 1588’de II. Gazi Geray Han unvanıyla Kırım Hanlığı tahtına çıktı. 1608’e kadar Kırım Hanı olarak kaldı.

1599’da Osmanlı ordusu ile Estergon seferine katıldı. Celali İsyanları’nın bastırılmasında görev aldı. 1597’de yapımını başlattığı Gazi Kirman Kalesi’ni tamamlayıp Kırım’a dönerken 1608'de yolda vebaya yakalanarak öldü. 

Mezarı Bahçesaray’da babası Devlet Geray’ın yanında Han Sarayı Camisi haziresindeki türbesinde. Kabri bugün mevcut değildir.

II.Gazi Geray, Gazayî mahlasıyla yazdığı şiirlerle divan şiirine yeni konular kazandırdı. Yiğitlik, korkusuzluk konularını başarıyla işlediği gazellerinden oluşan Divan’yla ünlüdür. 

Türkçeden başka Arapça ve Farsça şiirler de yazdı. "Gül ü Bülbül” mesnevisini Çağatay lehçesiyle yazdı. 

Matematik ve biyoloji alanında yüksek derecede bilgi sahibi olan Gazi Geray Han, hattatlık ve bestecilik yönleriyle de tanınmış, döneminin müzik çevrelerinde “Tatar” lakabıyla anıldı. 

Geray, çeşitli müzik aletlerini çalıyor, besteler yapıyordu. Peşrev ve saz semailerinden altmış ikisi günümüze ulaştı.

II. Gazi Geray’ın besteleri sadece Kırım’da değil, Türkiye, Romanya, Litvanya ve Polonya gibi birçok ülkede icra ediliyor.