Özbekistan’da sert geçen kış ve doğal gaz arzının düşmesi enerji krizini derinleştiriyor

Son 50 yılın en soğuk kış koşullarının yaşandığı Özbekistan’da, doğal gaz üretimin düşmesi ve iç tüketimin artması nedeniyle zor günler yaşanıyor.

19 Ocak 2023 14:05

Kar yağışı ve soğuk hava, ülkedeki yaşamı olumsuz etkilerken, hava sıcaklığı başkent Taşkent'te  sıfırın altında 20, bazı bölgelerde ise sıfırın altınhda 30 santigrat dereceye kadar geriledi.

Ağır kış koşulları nedeniyle okul ve üniversitelerde 9 Ocak'a kadar olan yarıyıl ve sömestir tatilleri 22 Ocak'a kadar uzatıldı, bazı devlet kurumlarında ise uzaktan çalışmaya geçildi.

Komşu ülkelerle olan uluslararası otobüs seferleri geçici olarak durdurulurken, hızlı tren ve bazı uçak seferleri de iptal edildi.

Ağır kış şartlarında enerji kaynaklarının yetersiz kalması nedeniyle ülke genelinde elektrik kesintileri yapılıyor.

Doğalgaz temininde de sorunlar yaşanırken hükümet, enerji sorununun çözümüne yönelik çeşitli tasarruf tedbirleri ve önlemleri uygulamaya aldı.

Enerji tasarrufu tedbirleri kapsamında ülkedeki oto doğalgaz yakıt istasyonlarıyla doğalgazla çalışan işletmelerin faaliyeti geçici olarak askıya alındı.

Vatandaşlara belirli saatlerde elektrik verilmesi uygulaması başlatıldı, Taşkent’teki apartmanlara verilen suların sıcaklığı 2 derece düşürüldü.

Çözüm girişimleri

Hükümet, ülkedeki doğalgaz kıtlığını komşu ülke Türkmenistan’dan alacağı gazla kapatmak için harekete geçerken, üst düzey Özbek heyeti, geçen ay Aşkabat’a giderek kış aylarında Türkmen doğal gazının Özbekistan’a sevkiyatını arttırmak için görüşmeler yaptı.

Bu müzakerelerin ardından taraflar, Türkmenistan’ın kış mevsiminde 3 ay boyunca Özbekistan’a fazladan 1,5 milyar metreküp doğal gaz sevk etmesi konusunda mutabakata vardı.

Ancak ocak ayından itibaren aşırı soğuklar nedeniyle doğal gaz sevkiyatında teknik sorunlar yaşandı ve ardından, Türkmenistan, Özbekistan'a doğal gaz sevkiyatını geçici olarak askıya aldı.

Ülke, gaz ihracatçısı konumundan gaz ithalatçısı konumuna geldi

Bu arada Rusya, Özbekistan ve Kazakistan'a doğal gazda işbirliğini öngören "Üçlü Gaz Birliği" oluşturma teklifinde bulundu.

Ancak Özbekistan yönetimi, "ülkenin egemenliğini tehdit eden siyasi şartlar bulunduğu" gerekçesiyle birlik teklifini kabul etmezken, gaz sevkiyatının bir birlik şeklinde değil, ikili ticari anlaşmalar kapsamında yapılabileceğini duyurmuştu.

Özbekistan Enerji Bakanı Corabek Mirzamahmudov, ülkesinin ulusal çıkarlarını, ekonomisini ve bağımsızlığını asla tehlikeye atmayacaklarını belirterek, "Gaz karşılığında siyasi şartları asla kabul etmeyeceğiz. Bize teklif edilecek gaz anlaşmasını ancak şartlarından memnun kalırsak kabul ederiz, aksi takdirde yok." ifadelerini kullandı.

Mirzamahmudov, ülkedeki enerji sorununun dış etkenlerden kaynaklanmadığını, bunun sebebinin iç tüketimin artması ve doğal gaz üretiminin gerilemesi olduğunu, dolayısıyla ülkesinin gaz ihracatçısı konumundan gaz ithalatçısı konumuna geldiğini belirtti.

Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ise ağır kış şartlarına karşı hazırlık yapmakta başarısız oldukları gerekçesiyle Taşkent Büyükşehir Belediye Başkanı Cihangir Artıkhocayev, Enerji Bakan Yardımcısı Şerzad Hocayev ve Termik Santraller Genel Müdürü Farhad Abdurahmanov'u görevlerinden aldı.

Özbekistan Elektrik Şebekeleri Başkanı Uluğbek Mustafayev, Uztransgaz Başkanı Bekzad Narmatov ve Özbekneftgaz Başkanı Mehriddin Abdullayev ise başkanlık görevlerinden alınarak başkan vekili seviyesine indirildi ve kendilerine enerji sistemindeki sorunları çözmeleri için 3 ay süre tanındı.