Tahıl koridorundan 1000'den fazla gemiyle 33 milyon tona yakın tahıl taşındı

Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle gıda krizi riskinin ortadan kaldırılması amacıyla oluşturulan "tahıl koridoru"ndan bugüne kadar 33 milyon tona yakın tahıl taşındı.

17 Temmuz 2023 11:40

1 Ağustos 2022'de ilk geminin hareket etmesinden bugüne kadar tahıl koridorundan 1000'den fazla gemi ile 33 milyon tona yakın tahıl taşındı.

Koridordan geçen tahılın yüzde 40'ı Avrupa'ya, yüzde 30'u Asya'ya, yüzde 13'ü Türkiye'ye, yüzde 12'si Afrika'ya ve yüzde 5'i Orta Doğu'ya taşındı.

Müşterek Koordinasyon Merkezi geçen temmuzda kuruldu

Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle gıda konusunda yaşanan krizin çözülmesine yönelik Türkiye'nin diplomatik çabalarıyla geçen yıl temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM) ile koordineli olarak İstanbul'da "Müşterek Koordinasyon Merkezi" kuruldu. Tahıl ürünlerinin güvenli transferi buradan takip edilmeye başlandı.

Tahıl yüklü ilk gemi, 120 günü kapsayan anlaşma kapsamında 1 Ağustos 2022'de Ukrayna'nın Odessa Limanı'ndan yola çıktı.

Anlaşma kapsamında Ukrayna limanlarından ayrılan ilk gemi olma özelliğini taşıyan "Razoni" isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi, 26 bin ton mısır ile Lübnan'ın Tripoli Limanı'na hareket etti.

Razoni'den 4 gün sonra Panama bayraklı "Navistar" İrlanda'ya, Malta bayraklı Rojen İtalya'ya, Türkiye bayraklı Polarnet Türkiye'ye Odessa ve Çernomorsk limanlarından 60 bin ton tahılı taşımak üzere ayrıldı.

Bunların ardından "Mustafa Necati", "Star Helena", "Glory", "Riva Wind", "Sacura", "Arizona", "Ocean Lion", "Rahmi Yağcı", "Sormovskiy 121" adlı gemiler seyrine başladı.

Gemilerin büyük bölümü Tekirdağ, İskenderun ve İzmir gibi Türkiye'deki limanlara ulaştı.

İstanbul'da kontrol

İlk geminin 1 Ağustos 2022'deki hareketinden sonra, iki hafta içinde Ukrayna limanlarından çıkan gemi sayısı 25'e, taşınan tahıl miktarı 800 bin tona ulaştı.

Dünya genelinde gıda krizi yaşanmasının önüne geçme amacıyla varılan mutabakat, sadece Ukrayna limanlarındaki gemilerin ayrılmasını değil, aynı zamanda İstanbul'da kontrolü yapılan gemilerin Ukrayna'ya tahıl sevkiyatını da kapsıyordu.

Bu kapsamda, İstanbul Boğazı'ndan kontrolü yapılarak Ukrayna'ya giden ilk gemi Barbados bayraklı "Fulmar S" oldu. Gemi, 12 bin ton mısırı Çernomorsk Limanı'ndan alarak İzmir'e ulaştırdı.

"Lider diplomasili" çözüm

Gemilerin tahıl sevkiyatı sürerken Rusya, 29 Ekim 2022'de Sivastopol'daki saldırılar nedeniyle tahıl girişiminin geçici olarak durdurulduğunu BM ve Türkiye'deki makamlara iletti. Bunun üzerine Ukrayna limanlarından gemi çıkışı durduruldu.

Krizin daha da derinleşmesine engel olmak için Türkiye "lider diplomasisi"ni harekete geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefonda görüştü.

Dönemin Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın da Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna Savunma Bakanı Aleksi Reznikov ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov ile görüşmelerinin ardından Türkiye'nin diplomatik girişimleriyle sevkiyat 2 Kasım'da yeniden başladı. Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, 19 Kasım'dan itibaren 120 gün süreyle uzatıldı.

İkinci uzatma kararı

Söz konusu uzatma kararının dolmasına yakın mart ayının başında Türkiye, Ukrayna, Rusya askeri heyetleri ve BM temsilcileri, tahıl koridorunun temellerinin atıldığı İstanbul'daki Kalender Kasrı'nda bir araya geldi.

Görüşmelerin ardından uzatma kararının süresinin dolduğu 18 Mart'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan, "tahıl koridoru"nun açık kalmaya devam edeceğini, anlaşmanın süresinin uzatılmasına karar verildiğini açıkladı.

Seddülbahir Kalesi ve Gelibolu-Eceabat Devlet Yolu Açılış Töreni'nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Rusya ve Ukrayna'nın esir takaslarıyla birlikte savaştan sonra en önemli uzlaşma konusu olan anlaşmanın süresi bugün itibarıyla bitiyor. Her iki tarafla da yaptığımız görüşmeler sonunda 19 Mart'ta bitecek anlaşma süresinin uzatılmasını sağladık." dedi.

Binden fazla gemi

İkinci uzatmanın süresi mayıs ayında dolarken Türkiye'nin girişimleri sonucu tahıl koridorunun yönelik anlaşma bir kez daha uzatıldı.

Mayıs ayında alınan iki aylık uzatma kararı bugün dolarken, anlaşma gereği taraflardan birinin itirazı olmaması durumunda tahıl koridoru faaliyetine devam edecek.

Milli Savunma Bakanlığı yetkilileri konuya ilişkin yaptıkları açıklamada, "17 Temmuz’da süresi dolacak olan Tahıl Girişimi’nin uzatılmasına yönelik BM, Rusya Federasyonu ve Ukrayna yetkilileri ile temaslarımız Dışişleri Bakanlığı ile koordineli olarak devam etmektedir." ifadelerini kullanmıştı.

Anahtar Kelimeler: tahıl koridoru, tahıl, rusya, ukrayna,