"Türk Devletleri Teşkilatı Yüksek Mahkemeler Konferansı" Antalya'da yapılıyor 

Türk Devletleri Teşkilatına üye ülkelerin yüksek yargı başkanlarını bir araya getiriyor. 

08 Mayıs 2025 13:24

Konferansa, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Yüksek Mahkeme Başkanları ve beraberindeki heyetler katılıyor. 

Konferans, Yargıtay ve Danıştay Başkanlığının ev sahipliğinde düzenleniyor.

Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, Türk dünyasının etnik, dilsel, kültürel ve tarihsel olarak birbirine bağlı ve ortak geçmişe sahip köklü bir medeniyet olduğunu söyledi.

Bugün devletlerin Türklüğün zengin tarihini ve kültürel mirasını farklı coğrafyalarda yaşattığını, ülkeler arası daha güçlü bağların tesisi ve ortak geleceğin inşası için birlik ve beraberlik içinde yeniden bir araya gelindiğini belirten Yiğit, 12 Kasım 2021'de İstanbul'da toplanan "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi"nin 8. zirvesinde konseyin adının "Türk Devletleri Teşkilatı" olarak değiştirildiğini anımsattı.

Yiğit, söz konusu zirvede, teşkilatın orta ve uzun vadeli amaçlarını ve görevlerini ortaya koyan "Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi"nin de kabul edildiğini dile getirerek, bu belge kapsamında ülkeler arasında ticari, ekonomik ortaklık, ortak Türk alfabesi oluşturulması, ulaştırmada "Orta Koridor" projesi, yenilenebilir enerji kaynakları ve dış politikada birliktelik gibi birçok alanda ülkeler arası daha derin ve çok taraflı işbirliği yapılması konusunda mutabakata varıldığını belirtti.

Türk Devletleri Teşkilatının son yıllarda Avrasya coğrafyasında ve ötesinde etkinliği giderek artan stratejik birliğe dönüştüğüne dikkati çeken Yiğit, teşkilat nezdinde devletlerin siyasi, diplomatik, ekonomik, kültürel ve hukuk gibi birçok alanda işbirliği ve koordinasyon içinde üstün gayretle çalışmalarına devam ettiğini vurguladı.

Devletlerin yargı ve hukuk sisteminin gelişimi için yüksek mahkemeler arasındaki iletişimin artırılması, işbirliği ve dayanışmanın da güçlendirilmesinin önem arz ettiğini ifade eden Yiğit, "Teşkilata üye ve gözlemci her bir devlet, kendi hukuk düzenleri içinde bir yargı sistemi benimsemiş olmakla birlikte, bu sistemler arasında devletlerin kadim hukuk ve adalet anlayışından gelen ortak paydalar bulunmaktadır. Yargılamanın temel gayesini oluşturan adalet, insan hakları, demokratik hukuk devleti, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı gibi kavramlar, devletlerin hukuk sistemlerinin zeminini ve temelini oluşturmaktadır." dedi.

"Yüksek mahkemeler arasındaki diyaloğu artırmalı ve idari yargıdaki işbirliği alanlarını da geliştirmeliyiz"

Danıştay Başkanı Yiğit, Türk Devletleri Teşkilatı bünyesindeki yüksek mahkemeler arasında bilgi ve deneyim paylaşımının, ortak hukuki sorunlara yönelik işbirliğinin kuvvetlendirilmesinin, her bir devletin kendi hukuk sistemlerindeki gelişimine de büyük katkı sağlayacağını söyledi.

Türk milletinin en eski devirlerden itibaren yazılı olmamakla birlikte köklü hukuk ve adalet anlayışına sahip olduğunun altını çizen Yiğit, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Ortak değerlerde buluştuğumuz Türk Devletleri Teşkilatına üye ve gözlemci üyelerin yüksek yargı mensupları olarak, tarihimizden tevarüs ettiğimiz, milli dayanışma ve birliğimizin teminatı olan kadim hukuk ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, demokratik hukuk devleti ilkelerine bağlı ve yargı bağımsızlığından taviz vermeyen bir hukuk düzeninin inşasında ve yargımızın gelecek yüzyıllara ulaştırılmasında bizlere tarihi görevler düşmektedir.

Bu ülkü birliği doğrultusunda yargı mensupları olarak bizlerin de hukuk ve yargı alanında işbirliği imkanlarını geliştirmemiz ve bunu kurumsallaştırarak sürdürmemiz önem arz etmektedir. Söz konusu teşkilata üye ülkelerin yüksek yargı başkanları olarak bizler de yapacağımız müşterek çalışmalar, ikili ve çok taraflı görüşmelerle yüksek mahkemeler arasındaki diyaloğu artırmalı ve idari yargıdaki işbirliği alanlarını da geliştirmeliyiz."

Yiğit, konferansta "Türk Devletleri Teşkilatına Üye Devletlerin Yüksek Mahkemeleri Konferansı Statüsü"nün imzalanacağını belirterek, bu akdin Türk dünyasında yer alan devletler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, kardeşlik bağlarının güçlendirilmesi, hukuk ve yargı alanındaki iletişimin süreklilik kazanması, yapılacak ortak çalışmalar ve geleceğe yönelik atılımlar için çok kıymetli bir adım olduğunu kaydetti.

"Yüksek yargı kurumlarımızın birikim ve uygulamaları, bir diğeri için ilham ve referans kaynağı olacaktır"

Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Anadolu'da, Kafkasya'da, Orta Asya'da farklı hukuk kuralları altında yargı faaliyetlerinin sürdürüldüğünü belirterek, "Ancak bu geniş coğrafyada birbirimize çok yakınız. Bu nedenle yüksek yargı kurumlarımızın birikim ve uygulamaları, bir diğeri için ilham ve referans kaynağı olacaktır." dedi.

Türk devletleri arasındaki işbirliğini yargı alanına da taşımayı tarihi görev olarak kabul ettiklerini dile getiren Kerkez, "Türk devletleri arasındaki işbirliğini ve dayanışmayı, Türk dünyasının ortak tarih, dil ve kültür mirası çerçevesinde geliştirmek amacıyla bugünkü adıyla Türk Devletleri Teşkilatı kurulmuştur. Türk Devletleri Teşkilatı, ekonomi, gümrük, turizm, eğitim ve sağlık gibi birçok alanda işbirliği anlamında faaliyet göstermektedir." diye konuştu.

Kerkez, bu yüksek işbirliğinin yargı alanında ve özellikle yüksek mahkemeler arasında da kurulması ve geliştirilmesi amacıyla Antalya'da statü imzalayacaklarını kaydetti.

Yüksek mahkemeler arasındaki düzenli, sürekli ve karşılıklı görüşme ve diyaloglar ile ortak faaliyetler sayesinde ülkelerin birbirine katkı sağlayacağını anlatan Kerkez, Türk Devletleri Teşkilatına üye Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan yüksek mahkemeleri olarak statüye imza atacaklarını ifade etti.

Bunun işbirliğini daha da geliştireceğini vurgulayan Kerkez, "Anadolu'da, Kafkasya'da, Orta Asya'da farklı hukuk kuralları altında yargı faaliyetlerimizi sürdürüyoruz ancak bu geniş coğrafyada birbirimize çok yakınız. Bu nedenle yüksek yargı kurumlarımızın birikim ve uygulamaları, bir diğeri için ilham ve referans kaynağı olacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

"Üye ülkelerin güç birliği, dünyada hukukun gelişmesi ve adaletin tesisi açısından önemli"

Yargıtayın 157 yıllık geçmişiyle ve kurumsallığıyla özel hukuk ve ceza hukukunda önemli içtihatlar oluşturduğuna dikkati çeken Kerkez, şöyle devam etti:

"Türkiye'de 2016'da Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesiyle yargı sistemine istinaf kanunu da dahil olmuştur. Bu gelişmeyle özel hukuk ve ceza hukuku yargılamasında yüksek mahkeme olarak yargılamayı sonlandıran Yargıtayın içtihat mahkemesi sıfatı daha da güçlenmiştir. İnanıyorum ki aynı destanlarla büyüyen, aynı türkülere kulak veren ortak hafızamız sadece kalbimizi değil, adalet anlayışımızı da ortak paydada dönüştürecektir. Türk Devletleri Teşkilatına üye ülkelerin ve gözlemci olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Macaristan ve Türkmenistan yüksek mahkemeleri arasındaki güç birliğinin tüm dünyada hukukun gelişmesi ve adaletin tesisi açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum."

Kerkez, imzalayacakları "Antalya statüsü" ile işbirliği ve birlikteliğin ulu çınar haline geleceğini sözlerine ekledi.

"Hukuki yardım mekanizmalarının inşa edilmesi gerekmektedir"

Azerbaycan Yüksek Mahkemesi Başkanı İnam Karimov, globalleşen dünyada insan haklarını korumanın ve hukukun üstünlüğünü sağlamanın mahkeme organlarının ortak sorumluluğu olduğunu belirterek, "Bunu yerine getirebilmek için karşılıklı hukuki yardım mekanizmalarının inşa edilmesi gerekmektedir." dedi.

Türk Devletleri Teşkilatının temelinin Azerbaycan'ın Şuşa şehrinde Türkiye ile Azerbaycan arasında 2021'de imzalanan "Şuşa Beyannamesi" ile atıldığını hatırlatan Karimov, teşkilata üye devletler arasındaki ilişkilerin yürütülmesinde ve Türk dünyasının birleşmesinde devlet başkanlarının siyasi iradesinin önemli role sahip olduğunu vurguladı.

Karimov, Türk Devletleri Teşkilatının bundan sonra daha da güçleneceğini ifade ederek, muasır devirde mahkeme sistemlerinin ve adaletin şeffaf olması gerektiğini kaydetti.

Teknolojinin mahkeme sistemlerine dahil edilmesinin, adalete daha süratli ve efektif şekilde ulaşmayı sağlayacağına dikkati çeken Karimov, "Globalleşen dünyada mahkeme organları olarak insan haklarını korumak ve hukukun üstünlüğünü sağlamak bizim ortak sorumluluğumuzdur. Bunu yerine getirebilmek için karşılıklı hukuki yardım mekanizmalarının inşa edilmesi gerekmektedir." diye konuştu.

"Sorunların ortak şekilde çözümü önemli"

Kırgızistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi Başkanvekili Nurgül Bakirova da konferansın ülkeler arasında adaleti ve dostça bağları güçlendirmeye hizmet ettiğini söyledi.

Türk Devletleri Teşkilatının faaliyetlerinin önemini vurgulayan Bakirova, şöyle konuştu:

"Teşkilatın temel amaçları arasında Türk devletleri arasında kapsamlı işbirliğinin güçlendirilmesi, Türk halkları arasında karşılıklı anlayışın ve etkileşimin geliştirilmesi, sorunların ortak şekilde çözümü, kültürel ve tarihi mirasın tanıtılması gibi birçok konu bulunmaktadır. Teşkilatın siyasi, iktisadi ve kültürel işbirliği için güçlü platform haline geldiğini ne kadar vurgulasak azdır."

"Üstümüze büyük görevler düşmektedir"

KKTC Yüksek Mahkemesi Başkanı Bertan Özerdağ, konferansın Türk Devletleri Teşkilatının yüksek mahkemeleri arasındaki işbirliğinin gelişimine büyük katkı koyacağını söyledi.

Konferansta imzalanacak statünün tarihi nitelikte olduğunu belirten Özerdağ, şöyle devam etti:

"Modern dünyada, ülkelerin gelişiminde ve ekonomik istikrarın sağlanmasında hukukun çok önemli rolü bulunmaktadır. Bir ülkede hukuk geliştikçe, ülkenin ekonomisi ve insanların yaşam standartları da aynı oranda gelişmekte. Hukukun üstünlüğü ve adaletin var olduğu toplumlar istikrar sağlamakta ve geleceğe daha umutlu bakabilmektedir. Bizler ülkelerimizin en yüksek mahkemelerinin başkan ve üyeleri olarak, hukukun üstünlüğü, anayasal düzenin korunması, temel hak ve ödevlerin sağlanması ve geleceğin inşası için hukuk alanında üstümüze büyük görevler düşmektedir."

Özerdağ, KKTC'nin Türk Devletleri Teşkilatı'nda gözlemci ülke olarak bulunmasından ötürü kıvanç duyduklarını dile getirdi.

"Güncel konulara çözüm üretmek gerekiyor"

Özbekistan Yüksek Mahkemesi Başkanı Bakhtiyar İslamov ise kültürel, ekonomik, siyasi başta olmak üzere her alanda işbirliğini artırmayı hedeflediklerini vurguladı.

Yıllık toplanarak güncel bilgileri paylaştıklarını aktaran İslamov, "Bu, devletlerimiz arasında işbirliğinin, istikrarın ve güvenliğin hakim olmasını sağlayacaktır. Yargı alanındaki başkanların bir araya gelmesi, burada güvenli platform oluşturmaktadır. İyi komşuluk ve iyi işbirliğinin zeminini de oluşturuyor. Güncel konulara çözüm yaratmak için bu buluşmalar fırsattır." diye konuştu.

Tarihi ve kültürel değerlerin ülkeleri birbirine bağladığına değinen İslamov, "Dijitalleşme, yapay zeka ve teknolojinin yargı alanında kullanılması üzerine yoğun çalışmamız gerekiyor. Bunlar önemli sonuç verecektir." dedi.

İslamov, yapay zeka alanında çalışma yürütürken adil yargı sisteminin oluşturulması, insan onuruna uygun kararların alınması ve halkın menfaatinin ön planda tutulmasının önemli olduğunu dile getirdi.

Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Kubanychbek Ömüraliyev de teşkilatın yaptığı faaliyetler hakkında bilgi vererek, bu tür toplantıların yargı alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesi adına önemli olduğunun altını çizdi.

Ömüraliyev, toplantıların yargı alanında görüş alışverişi yapılması ve güncel bilgi paylaşımı için önemli fırsatlar sunduğunu vurguladı.

Konferansa katılamayan Kazakistan Yüksek Mahkemesi Başkanı Aslambek Mergaliyev'in video mesajı yayımlandı.

Konuşmaların ardından Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan Yüksek Mahkeme Başkanları ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreterinin katılımıyla "Türk Devletleri Teşkilatına Üye Devletlerin Yüksek Mahkemeleri Konferansı Statüsü" belgesi imzalandı.

 

Anahtar Kelimeler: Türk Devletleri Teşkilatı,