Türk Dünyasının önemli şahsiyetlerinden, şair, sanatçı ve bilim adamı Bekir Çobanzade

Şair, Türkolog, dilbilimci ve 1934 yılından itibaren Azerbaycan Yazarlar Birliğinin üyesi olan Profesör Bekir Çobanzade, 15 Mayıs 1893'te Kırım'ın Karasubazar şehrinde dünyaya gelmiş.

29 Ekim 2021 08:21

İlkokul eğitimini Kırım'da alan Çobanzade, daha sonra Dini Hayırseverler Cemiyeti tarafından, Türkiye'ye, "Sultaniye"ye (Galatasaray Lisesi) gönderilmiş.

Budapeşte Üniversitesi'nde doktora programında Türk, Arap ve Macar filolojisiyle ilgilenmiş, orada Türkçe basılan "Doğu" gazetesinin editörlüğünü yapmış.

1918-1919 yıllarında, "Kırım", "Gök kitap" mecmualarında ve "Doğu" gazetesinde şiirleri ve yine aynı dönemde, Türkiye, Rusya, Kırım ve Orta Asya basınında siyasi ve ilmi makalelerini çeşitli imzalarla yayınlanmış.

Türk ansiklopedisinde "Çoban oğlu", "Bekir Baybek", "Bekir Cavbek", "Bekir Yaybek", "Çoban oğlu Bekir Sidgi" imzalarıyla makaleler yazmış. 

Kırım'a geri döndükten sonra, ''Kırım Devrimci Komisyonu'' Başkanlığı, Kırım Maarif Komiseriliğinde, ''Tatar Dili ve Edebiyatı'' bölüm başkanlığı (1920-1922) ve Kırım Üniversitesi rektörlüğü görevlerinde bulunmuş.

Samet Ağa Ağamalıoğlu'nun davetiyle, Azerbaycan'da,  ''Yeni Alfabe Komisyonu''  ve '' Yeni Türk Alfabesi Umumittifak Merkez Komitesi'' başkanı olarak atanmış.

Orta Asya'da, Tataristan'da, Başkurdistan'da ve Kırım'da Latin alfabesine geçişle ilgili çalışmalarda bulunmuş, Tavrid (Kırım), Bakü, Taşkent, Fergana ve Buhara Üniversitelerinde Türkolojinin güncel sorunlarına dair seminerler vermiş.

Sovyetler Birliği döneminde, ilk 'Türkoloji Toplantısının organize edilmesinde aktif çalışanlardan biri olmuş (1926), Moskova'da eğitimci kurslarında seminerler vermiş,  Azerbaycan'da Baş Bilim İdaresinde terminoloji komisyonuna başkanlık yapmış, Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Doğubilimi fakültesinde bölüm başkanı ve dekan olarak çalışmış.

Bekir Çobanzade, Sovyetler Birliği'nde yaşayan Türk halklarının edebiyatının, modern edebi süreçlerinin teorik sorunlarının araştırılmasına ve dil tarihinin oluşmasına ilişkin çeşitli çalışmalar sürdürmüş, "Türk Dilinin Metodolojisi" (1932), "Bilimsel Gramerin Temelleri" (1932) kitaplarını meslektaşlarıyla birlikte hazırlamış.

İlk toplu şiirleri, Özbekçe olarak 1971'de yayınlanmış.

Çobanzade, 28 Ocak 1937 tarihinde, Rusya'nın Kislovodsk şehrinde, eşiyle birlikte gittiği sağlık tesisinde tatil yaparken tutuklanmış, önce Pyatigorsk hapishanesine, daha sonra da Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti İçişleri Halk Komiserliğinin karantina odasına götürülmüş.

15 dakika süren mahkeme duruşması sonrasında, 12 Ekim'de Profesör Bekir Çobanzade'ye ölüm hükmü verilmiş, 13 Ekim tarihinde idam edilmiş. 

Bekir Çobanzade'nin defnedildiği yer hala bilinmemekte.