Türk Dünyasının ortak mirası: Beşik

Türk coğrafyasında yaygın olarak kullanılan beşik çocuk gelişiminde önemli bir yere sahip.

13 Ekim 2021 10:29

Türk dünyasında beşik büyük bir öneme sahip.

Beşiğin ortaya çıkmasına neden olan en önemli tarihi faktör, göçebe hayatında çocuğa kolaylık sağlamasıdır. Birkaç parçadan oluşan beşiği taşımak oldukça kolaydır. 

Beşiğin ayaklarının zeminden yüksek olmasının nedeni ise, bebeği hem soğuktan hem de böcek ve yılan gibi hayvanlardan korumasıdır.  Aynı zamanda beşik, sallanabilir özelliği ile bebeğin çabucak uyumasını sağlar.

Beşik; dört ayak, düz tahta, yatak ve lazımlık tutması için yapılan özel delikten oluşur. Alt kısmı dut ağacından, üst tarafındaki yay kısmı ile iki ucundaki sallama kolları söğüt ağacından yapılır.

Beşik Toyu, çoğu Türk topluluklarında yeni doğan bebeğin ilk defa beşiğe yatırılması geleneğidir. Beşik Toyu'na gelen akrabalar bebeğe ve anneye çeşitli hediyeler getirirler. 

Kırgız geleneğine göre beşiği çocuğun anneannesi hediye eder. Törene aile yakınları ve komşular davet edilir. Misafirlere yemek ikram edildikten sonra bebeği beşiğe yatırma ritüeli başlar.

Önce beşik ardıç ağacı ile tütsülenir.  Sonra halk arasında sözü geçen bir kadın, bebeği beşiğe yatırır. Eğer bebek kız çocuğu ise beşiğin içine makas, süs eşyaları, takı; erkek çocuksa balta veya kamçı konulur.

Bebeği kötü ruhlardan ve nazarlardan korumak için beşiğin baş ve ayak kısımlarına nazar boncuğu, kurt dişi veya kartal pençesi asılır. Törenin sonunda dua edilir. Beşik içindeki çocukla beraber anneye verilirken şeker ve para atılır.  

Beşikle ilgili bazı kurallar

Beşik, Türk dünyasında kutsal olarak görülür. Bu sebeple evin başköşesinde yer alır. Asla ayakaltına koyulmaz; atılmaz, tekmelenmez ve üzerinden atlanmaz.

Beşik satın alınırken pazarlık yapılmaz. Kullanılmış beşik satılmaz ancak hediye edilebilir.

Bebek beşiğin sol tarafından yatırılmaz. Boş beşik sallanmaz ve örtüsüz bırakılmaz.