Türk-İslam tarihinin Kırım’daki izleri: Hanike Hanım türbesi

Adı yüzlerce efsanede geçen Hanike Hanım'ın tarihi kişiliği ve türbesi merak uyandırmaya devam ediyor.

04 Mayıs 2021 15:08

Bahçesaray Kırkyer'deki Canıbek Han Camii'nin kuzeydoğu bölümünde Hanike Hanım Türbesi yer almaktadır.

1437'de vefat etmiş olan Hanike Hanım, Altın Orda Hanı Toktamış Han'ın kızıdır. Hanike Hanım'ın, Kırım'ın siyasi ve sosyal hayatında önemli bir şahsiyet olduğu anlaşılmaktadır. Ölümünden sonra kendisi için görkemli bir türbe yapılması da bu önemin bir göstergesidir.
Türbede bulunan baştaşında ve türbe kitabesinde yer alan isimlerin yanlış okunması sonucunda Türbe, "Nenkecan Hanım" ya da “Canike Hanım" olarak adlandırılmıştır. 
Hanike Hanım türbesinin kesin olarak ne zaman inşa edildiği belli değildir. Hanike Hanım'ın ölüm tarihi olan 1437 yılında Kırım Hanlığı'nın kurucusu kabul edilen I. Haci Geray Han hüküm sürmektedir. I. Hacı Geray Han'ın yakından tanıdığı ve kendisinin siyasî hâmîsi olan Hanike Hanım'ın türbesini (1437 yılları civarında) yaptırdığı düşünülmektedir.

1836'da Hanike Hanım Türbesi'ni tasvir eden Nikolay Murzakeviç yapının yarısının yıkılmış olduğunu belirtmektedir. Bu tarihten sonra türbe birkaç defa tadilat görmüştür. Bunlardan biri 1880'lerin başlarında yeni tahta çıkmış olan İmparator III. Aleksandr’ın Kırım'ı ziyareti vesilesiyle gerçekleştirilmiştir.

Hanike Hanım Türbesi sekizgen planlı ve giriş eyvanlıdır.

Türbenin içinde bulunan yükselti üzerinde taş bir lahit yer almaktadır. Üzerinde "Hanike Hanim binti (kızı) Toktamış Han" ifadesi yazılıdır.

Hanike Hanım'a ait Kırım Tatarları tarafından anlatılagelen yüzlerce efsane var. Birçoğu Hanike Hanım'ın Kırım Hanlığı’nın kuruluşu sırasında oynadığı önemli rol ve Kırkyer’i susuzluktan kurtarmasına ilişkindir.