Türkiye ile KKTC arasında 2024 İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması imzalandı
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen imza törenine Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakanı Ünal Üstel katıldı.
05 Haziran 2024 13:56
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde, 2024 İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması imza töreni düzenlendi. Anlaşmayı imzalayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve KKTC Başbakanı Ünal Üstel, daha sonra ortak basın açıklaması yaptı.
Türkiye ve KKTC arasındaki işbirliği ve kardeşlik bağlarını daha da güçlendirecek, KKTC'nin inşasına katkıda bulunacak önemli konularda fikir birliğine vardıklarını dile getiren Yılmaz, 2024 Yılı İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması'nın istişarelerinin verimli şekilde tamamlandığını söyledi.
Yılmaz, KKTC halkının refahını ve sürdürülebilir bir ekonomiye kavuşmasını sağlamak amacıyla gerekli adımların atılması konusunda kararlı olduklarını vurgulayarak, 2023 yılı İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması çerçevesinde KKTC'ye 9,5 milyar lira ödenek tahsis edildiğini, bu rakamın yaklaşık 7,9 milyar lirasının harcandığını belirtti.
2023 yılı anlaşmasında gerçekleşme oranının yüzde 83 olduğunu, bunun son dönemde yapılan anlaşmalar içinde en yüksek orana denk geldiğini ve 2023 yılı anlaşması kapsamında birçok projenin hayata geçirildiğini ifade eden Yılmaz, şunları kaydetti:
"Yeni Ercan Havalimanı Temmuz 2023'te Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı bir törenle hizmete açılmıştır. Yeni Ercan Havalimanı sadece bir havalimanı değil, yıllarca haksız ablukalar altına alınmış bir devletin dünyaya verdiği güçlü bir mesajdır. Bu niteliğinin yanı sıra projeyle ada ekonomisine de büyük katkılar sağlanmıştır. Yılın ilk 4 ayında 1,4 milyon yolcu sayısına ulaşılmış olup yıl sonu hedefi ise 5 milyon yolcudur. Sulama ve içme suyu yatırımları ilerletilmiş, KKTC Su ve Toprak Kaynakları Master Planı ve Orta Mesarya Ovası Sulaması İletim Hattı Projesi ikinci kısım çalışmaları sürdürülmüştür. Ada tarımına büyük katkı koyacak bu projelerle verimli Mesarya bölgesinin suyla buluşmasını sağlamış olacağız."
"Yeni Girne Askeri Hastanesi projesi tamamlanmak üzere"
Kurak geçen yıl boyunca KKTC küçükbaş hayvancılık sektöründe yaşanması beklenen küçülmenin önüne geçebilmek için 9 bin 400 ton hibe arpaya yaklaşık 70 milyon Türk lirası finansman sağlandığı bilgisini veren Yılmaz, "Ayrıca 3 bin 798 işletmeye, bu işletmelerde kayıtlı toplamda 265 bine yakın küçükbaş hayvan için ilk kez böyle bir destek sunulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti finansmanı ve teknik desteğiyle gerçekleştirilen Reşatbey ve Beşparmak gibi arpa çeşitlerinin tohumluk üretiminde kullanılmak üzere Lefkoşa atık su arıtma tesislerinde arıtılan su, devlet üretme çiftliklerine ulaştırılmıştır." dedi.
Sağlık Bakanlığınca, KKTC'nin sağlık altyapı ihtiyaçlarının ayrıntılı bir çalışmayla sahaya giden teknik bir ekip tarafından tespit edildiğini aktaran Yılmaz, ihtiyaçların teminine yönelik Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Sağlık Bakanlığı arasında bir protokolün imzalandığını, ihtiyaçları bir plan dahilinde yıl içinde temin edeceklerini bildirdi.
Milli Savunma Bakanlığının katkılarıyla devam eden yeni Girne Askeri Hastanesi projesinin tamamlanmak üzere olduğunu, Güzelyurt Hastanesi projesinin acil ve poliklinik hizmetlerini sunacak şekilde revize edildiğini belirten Yılmaz, Pamuklu ve Maraş Sağlık Merkezleri ile LAPTA Sağlık Ocağı'nın baştan sona tadilatı ve büyütülmesi işlerinin projelendirildiğini ve toplam 45 milyon Türk lirası kaynak sağlandığını kaydetti.
Dijital dönüşüm çalışmaları
Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı, Cumhuriyet Meclisi Hizmet binaları, Millet Bahçesi ve Millet Camii yapım çalışmalarında önemli mesafeler kaydedildiğini, Taşınmaz Mal Komisyonu'nda tazminat dosyalarının ödeme süreçlerinin tamamlanmak üzere olduğunu bildirdi.
KKTC genelindeki köy yollarının iyileştirilmesi kapsamında 41,5 kilometre yolun tamamlandığını ve toplam yaklaşık 153 kilometre yolun trafiğe açıldığını belirten Yılmaz, KKTC'de taşrada yer alan okulların teknik ve teknolojik altyapısının güçlendirilmesi için ödenek tahsis edildiğini ve ada genelinde 13 okulun tamir ve tadilatına başlandığını söyledi.
E-Devlet işbirliği kapsamında dijital dönüşüm ve elektronik devlet kurumunun aktif hale getirilmesi yönünde çalışmaların sürdürüldüğünü, Gazimağusa ve Serbest Liman ile Lefkoşa Kargo Şubesi'nin e-Devlet'e entegre edildiğini belirten Yılmaz, Geçitkale Havalimanı'nda uçuş güvenliğini artıracak revizyonlar yapıldığını ve enerji altyapısının yenilendiğini, uzun yıllardır gündemde olan şans oyunlarından vergi alınmasına ilişkin yasal düzenleme ve yabancıya konut satışına yönelik düzenlemelerin KKTC Meclisi tarafından kabul edilerek yasalaştığını anlattı.
"14 milyar lira yeni ödenek tahsis ediyoruz"
Yılmaz, Türkiye olarak Kıbrıs Türkü'nün hak ettiği refah seviyesine ulaşması için hiçbir çabayı esirgemediklerini ve bundan sonra da gayretlerini en üst düzeyde, titizlikle sürdüreceklerini vurgulayarak, şöyle devam etti:
"İmzaladığımız 2024 yılı anlaşmamızda, KKTC iktisadi ve mali işbirliğimiz için yaklaşık 14 milyar lira yeni ödenek tahsis ediyoruz. Böylece devirlerle birlikte imzaladığımız 2024 anlaşması kapsamında yaklaşık 16 milyar liralık ödenek kullanmayı öngörüyoruz. Bu yılki anlaşmada hedefimiz, bütçe açıklarının finansmanından ziyade, daha verimli olan altyapı yatırım ve reel sektör proje ve programlarının desteklenmesidir. İşbirliğinde verimliliği arttırma irademizin tüm kalemlere yansıtıldığını ifade etmek isterim."
Bu kapsamda anlaşmada toplam desteklerin yüzde 50'sinin yatırım ve reel sektör desteklerine ayrılmış durumda olduğunu belirten Yılmaz, "Bu açıdan enerji arz güvenliğine özellikle önem veriyoruz. KIB-TEK santrallerinin bakım onarımı için finansman sağlanacak. Türkiye Cumhuriyeti EÜAŞ tarafından sağlanan mobil treyler elektrik santralleri, adada hizmet vermeye devam edecektir ve kapasiteleri de arttırılacak." dedi.
Yılmaz, yatırım ortamının iyileştirilmesi ve sanayinin gelişmesinin de öncelikleri arasında olduğunu vurgulayarak, organize sanayi bölgelerinin altyapı ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik yatırımlara finansman sağlanacağını belirtti.
"Turizm Master Planı" hazırlıkları için destek
Genç girişimciler ve yenilikçi iş fikirlerinin destekleneceğini ifade eden Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü:
"2016 yılından bu yana birçok başarı hikayesine vesile olan KKTC girişimcilik projesine programın başarısıyla orantılı olarak artan ödenekler ve yeni vizyonlarla devam edilecektir. Diğer taraftan organize hayvancılık bölgeleriyle balıkçı barınaklarının altyapı eksiklerini giderme yönündeki çalışmalar sürdürülecektir. Dere ve gölet ıslahlarının yanı sıra modern sulama sistemlerinin kurulumu için destek sağlanacaktır. Hibe programları ile KKTC'li çiftçilerin yatırım ihtiyaçlarına yine destek olunacaktır."
Orta Mesarya Ovası Sulaması İletim Hattı Projesi ve 207 kilometrelik Depo Bağlantı Hattı Projesi'ne devam edileceğini aktaran Yılmaz, ulaştırma alanında ise 2024 yılı içinde 60 kilometre yolun daha tamamlanarak hizmete açılmasının hedeflendiğini, Lefkoşa çevre yolunun devamının tamamlanarak hizmete açılacağını belirtti.
Yılmaz, turizmde KKTC markasının küresel turizm pazarında ileriye taşınması için işbirliklerinin süreceğini belirterek, bu kapsamda adanın "Turizm Master Planı" hazırlıkları için tüm teknik birikimleriyle KKTC'ye destek vereceklerini söyledi.
Sanayi ve hizmet sektörüne bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarına sahip, yüksek verimli insan gücünün yetiştirilmesi için KKTC'de meslek liselerinin altyapılarının güçlendirileceğini belirten Yılmaz, KKTC'de bulunan 12 meslek lisesinin yaşam boyu eğitim merkezi haline getirilerek, Kıbrıs Türkü'nün beşeri sermaye yönünden de ilerletileceğini kaydetti.
Sağlık alanındaki işbirlikleri de güçlendirilecek
Gençlik ve spor alanında ise İskele'den Dipkarpaz'a, Lapta'dan Gazimağusa'ya pek çok noktanın spor tesisleriyle donatılacağını açıklayan Yılmaz, gençleri farklı spor dalları ile buluşturacak projelere finansman sağlanacağını kaydetti.
Sağlık alanında ise devam eden projelerin tamamlanması ve ihtiyaç olan yerlerde yenilerinin inşa edilmesine odaklandıklarını belirten Yılmaz, Gazimağusa Devlet Hastanesi'ne kalp damar cerrahi servisi, anjiyo ve ameliyathanenin kurulması için cihazların temininin tamamlanmak üzere olduğunu söyledi.
Yılmaz, Pamuklu ve Maraş'a yeni sağlık merkezleri yapımı ile Lapta Sağlık Ocağı'nın tadilatı ve genişletilmesi çalışmalarının 2024 yılı anlaşması çerçevesinde tamamlanacağını, yeni Güzelyurt Hastanesi'nde yıllardır yarım kalan karkas binanın hizmete açılması için ortak çalışmalar başlatıldığını belirtti.
Güzelyurt'un elzem ihtiyacına cevap verecek şekilde, ilk önce acil servis ve poliklinik hizmeti sunumuna başlanacağını aktaran Yılmaz, bu hizmetlerin kapsamının genişleyerek devam edeceğini vurguladı.
Dr. Burhan Nalbantoğlu Hastanesi'nin depreme dayanıklı hale gelmesini ve yenilenmesini sağlayacaklarını aktaran Yılmaz, tıbbi cihazdan teçhizata ve yeni sağlık merkezlerine kadar sağlık alanındaki işbirliklerini de diğer tüm alanlar gibi güçlendireceklerini ifade etti.
"Türkiye Yüzyılı aynı zamanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yüzyılıdır"
Yılmaz, KKTC'nin haksız ambargolara ve kısıtlamalara rağmen önemli mesafe aldığına işaret ederek, şöyle konuştu:
"Türkiye Cumhuriyeti, Kıbrıs Türkü'nün ekonomik ve sosyal açıdan daha güçlü bir seviyeye gelmesi için her zaman dayanışma içinde KKTC hükümetiyle, makamlarıyla birlikte çalışmıştır, çalışmaya da devam edecektir. Kıbrıs Türkü'nün hak ve hakkaniyeti için verdiğimiz mücadele, sadece müzakere süreçleriyle, sadece siyasi tartışmalarla sınırlı kalmayacak kadar derin ve kapsamlıdır. Kıbrıs Türkü'nün hürriyeti ve güvenliği nasıl milli davamız ise üreten, büyüyen, müreffeh, mali yapısı güçlü bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti de milli davamızdır.
Bölgede istikrar ortamının sağlanması ne kadar önemliyse KKTC'de yatırım ortamının iyileşmesi, yapısal reformların süratle yasalaşması da o kadar önemlidir. Vatandaşın kamudan aldığı hizmetlerde iyileşme sağlanarak, bürokrasinin azaltılması ve bu anlamdaki projelerin desteklenmesi de önceliklerimiz arasındadır."
Temel hedeflerinin Kıbrıs Türkü'nün daha güçlü, daha müreffeh bir geleceğe yürümesi olduğunun altını çizen Yılmaz, "Sadece turizm ya da yükseköğretim ile değil teknolojiyle, dijitalleşmeyle, yeşil ekonomiyle anılan bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti uzak bir hedef değildir." diye konuştu.
Cevdet Yılmaz, şunları kaydetti:
"Özellikle Kıbrıs Türkü gençlerin, Gazze başta olmak üzere bölgede yaşanan acı hadiselere bakarak ülkelerinin geleceğine dört elle sarılması, KKTC'de memuruyla, doktoruyla, öğretmeniyle, akademisiyle herkesin katkısıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin güçlü bir gelecek inşa etmesi çok çok kıymetli. Türkiye Yüzyılı aynı zamanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yüzyılıdır. Kıbrıs Türkü'nün yüzyılıdır. Bu yüzyılı birlikte inşa edeceğiz. Kıbrıs Türkü'ne daha kaliteli bir hayat sunmak için ve KKTC'nin kalkınması için yine omuz omuza gönül birliği içinde çalışacağız diyoruz."
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz'ın ardından KKTC Başbakanı Üstel de ortak basın toplantısında bir konuşma yaptı.
Üstel, Ankara'da tarihi bir anlaşmaya daha imza attıklarını belirterek, "Yaklaşık 16 milyar Türk liralık proje desteğini ve hibeyi içeren Türkiye Cumhuriyeti-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması belki de tarihin en büyük protokolü olmuştur." diye konuştu.
Anlaşmanın hazırlanmasında emeği geçen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve herkese teşekkürlerini sunan Üstel, Türkiye ile KKTC ilişkilerinin "sadece finansal değil aynı zamanda yaşamsal" olduğunu vurguladı.
Üstel, Türkiye'nin varlığı, KKTC halkına sağladığı proje destekleri ve Kıbrıs Türk halkına sağladığı güven duygusunun, "içinde bulunulan coğrafya göz önüne alındığında" asla rakamlarla değerlendirilmeyeceğine dikkati çekerek, "Anavatanı olmayanların, koruyucusu, garantörü olmayanların içinde bulunduğumuz coğrafyada ne duruma düştüklerini üzülerek görüyoruz." diye konuştu.
Ortak tarih ve kültür vurgusu
Türkiye ile KKTC halkının karşılıklı sevgi, saygı, güven ve kardeşlik duyguları ile birbirine sıkıca bağlı olduğunun altını çizen Üstel, ortak tarihten, kökenden, kültürden, dilden, dinden ve ortak manevi değerlerden kaynaklanan bu bağların sarsılmaz olduğunu söyledi.
Üstel, iki ülkenin ekonomik, sosyal, güvenlik ve dış politika alanlarındaki işbirliğini daha da geliştirmenin en büyük sorumlulukları olduğunu dile getirerek, hükümet olarak bu bilinçle hareket etttiklerini ve ilişkileri ileri seviyeye taşıdıklarını kaydetti.
"Geçmişe bakacak olursak, Türkiye hükümetlerinin protokol imzalarından sonra en büyük sıkıntısı Kıbrıs'ın istikrarsız hükümetlerle oluşmasıdır. Uzun yıllar boyu Kıbrıs'la ilgilenen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da sanıyorum bu konuda benimle aynı fikirdedir. Çünkü bir protokole imza atıyorsunuz, 3 gün sonra hükümet değişiyordu. Böylece imzaladığınız protokoller da havada kalıyordu." diyen Üstel, bu istikrarsız dönemlerin ciddi zaman kaybettirdiğine işaret etti.
Üstel, hükümete geldiklerinden beri istikrarlı politika ürettiklerini, bu sebeple imzaladıkları her protokolde ortaya koydukları hedefleri gerçekleştirdiklerini belirtti.
Tamamlanan projeler
Bu istikrarlı süreç ve Türkiye ile imzalanan protokollerle yıllarca bekleyen Lefke, Karpaz, Girne-Alsancak çevre yolu projelerini tamamladıklarını hatırlatan Üstel, "Yıllardır yapılamayan yerel yönetimler reformunu hayata geçirdik. Yıllardır açılamayan yeni Ercan Havalimanı'nı hizmete soktuk. Yaşam suyunun ovalarımızla buluşması noktasında ciddi ilerlemeler kaydettik. E-devlet teknoloji altyapıları gibi çağımızın en önemli projelerinin de sonuna geldik." ifadelerini kullandı.
Üstel, tarımda, sanayide ve eğitimde önemli gelişmeler yaşadıklarını anlatarak, "tarihte görülmemiş miktarda" yeni okul projesini hayata geçirdiklerini, tarım sektöründe teşvik ve destekler verdiklerini vurguladı.
Başbakan Üstel, sağlık alanında yarım kalan projelerin tamamlanmasına yönelik çalışmaları başlattıklarını vurgulayarak, bu gibi faaliyetlerin istikrarlı ve eş güdüm içinde çalışan hükümetlerle başarıldığını söyledi.
Bu gelişmelerin ekonomide büyük sıkıntıların yaşandığı bir dönemde başarıldığına dikkati çeken Üstel, bu konuda Türkiye'nin desteğine işaret etti.
Üstel, Türkiye'de ekonomik iyileşmenin başladığı değerlendirmesinde bulunarak, bu iyileşme ile yatırımlar ve projelerin tamamlanmasında ilerlemeler sağlanacağını kaydetti.
KKTC'deki seçim süreçlerine değinen Üstel, 3 yıllık süreçte istikrarı bozmadan hedeflenen projelerin gerçekleştirileceğini vurguladı.
Üstel sağlık, yol, sosyal konut, tarım, hayvancılık, teknoloji, eğitim, girişimcilik gibi alanlarda projeler yapılacağını, KKTC halkının refah seviyesini arttırmaya yönelik çalışacaklarını aktardı.
"KKTC dünyanın saygın devletleri arasında hak ettiği yeri mutlaka alacak"
Ülkesinin dış politika alanından yoluna istikrarla devam ettiğinin altını çizen Üstel, KKTC'nin dış politika vizyonunun iki devletli çözüm olduğunu söyledi.
Üstel, bu vizyonun Türkiye'nin de politikası olduğuna dikkati çekerek, Türk dünyasındaki ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi konusunda çalışıldığını vurguladı.
Azerbaycan-KKTC ilişkilerine atıfta bulunan Üstel, "Özellikle Azerbaycan'la kurduğumuz ilişkiler tarihimizdekinin çok ötesinde bir hızla gelişiyor. Türkiye'nin de büyük desteği ile inanıyorum ki KKTC dünyanın saygın devletleri arasında hak ettiği yeri mutlaka alacak ve halkımız yıllardır her türlü ambargoya yürüttüğü mücadeleden haklı bir şekilde zaferle çıkacaktır." diye konuştu.
Üstel, konuşmasının sonunda, Kıbrıs konusundaki tutumu nedeniyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a ve misafirperverliği nedeniyle Yılmaz'a teşekkürlerini sundu.
Anahtar Kelimeler: türkiye, kktc, 2024 iktisadi ve mali işbirliği anlaşması,