Türkmenistan daimi tarafsızlığının 26. yılında
Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla 1991 senesinde bağımsız olan Türkmenistan, ülkenin geleceğini tarafsızlık politikası üzerine kurmak için somut adımlar atmaya başladı.
12 Aralık 2021 11:14
Bağımsızlıktan sonra açıklanan Türkmenistan’ın askerî doktrininde, diğer devletlerin iç işlerine karışmamak ve toprak bütünlüklerine saygı göstermek gibi uluslararası hukukun temel esaslarının yanı sıra "pozitif tarafsızlık" ilkesi de yer aldı.
Türkmenistan’ın dış politikada daimi tarafsızlık yolunu seçmesinin önemli nedenlerinden birisi sahip olduğu coğrafya olarak biliniyor.
Jeopolitik açıdan Doğu ile Batı arasında ticaret, ulaşım ve lojistik alanlarında köprü rolünü üstlenmesi ve ülkenin çok büyük doğal kaynaklarının bulunması Türkmenistan'ın dış politikada tarafsızlık statüsünü almaya yönelik girişimleri başlatmasını tetikledi.
Bağımsızlığın ilk günlerinden itibaren Türkmen diplomasisinin önemli görevlerinden biri, dünya ülkeleriyle iş birliği kurmada barışçıl ilkeleri benimseyerek tarafsızlık yasasının uluslararası toplumca tanınmasını sağlamak oldu.
Türkmenistan 2 Mart 1992'de Birleşmiş Milletler üyesi oldu daha sonra Şubat 1992’de Tahran Zirvesi'nde Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO), ardından Bağlantısız Devletler Topluluğu, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi askerî olmayan oluşum ve örgütlere de üye oldu.
Dönemin Aşkabat yönetimi, 10 Temmuz 1992'de Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de yapılan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Toplantısı'nda Türkmenistan daimi tarafsızlık statüsü hakkında açıklamalarda bulundu ve katılımcılarca olumlu karşılandı.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatının (ECO) 15 Mart 1995'te Pakistan'da yapılan toplantısında kabul edilen İslamabad Bildirgesi'nde katılımcılar, Türkmenistan'ın uluslararası hukuk sisteminde kalıcı pozitif tarafsızlığını tanıyarak bölgesel ve uluslararası alanındaki değerini vurguladı.
Türkmenistan, İslamabad Zirvesi'nde, bölgede uzlaşma merkezi olarak hareket etmeye hazır olduğunu resmi olarak açıkladı. Bu bildiri, uluslararası hukuka uygun olarak kalıcı bir tarafsız devlet ilan etmek için atılan önemli adımlardan biriydi.
Aralık 1995’te daimi tarafsız devlet ilan edildi
20 Ekim 1995'te, Bağlantısız Devletler Topluluğunun Kolombiya’daki toplantısında Türkmenistan’ın tarafsızlık statüsü bir kez daha masaya yatırıldı.
Aşkabat’ın tutarlı ve amaçlı diplomatik çalışmasının sonucunda 12 Aralık 1995’te Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun özel kararıyla Türkmenistan, oy birliğiyle daimi tarafsız devlet ilan edildi.
3 Haziran 2015'te BM Genel Kurulunun 69. oturumunda 193 devletin desteğiyle "Türkmenistan'ın Daimi Tarafsızlığı" ikinci kez kabul edildi.
Türkmenistan, "Orta Asya bölgesinde BM tarafından daimi tarafsızlık statüsü verilen tek ülke" konumda bulunuyor.
2 Şubat 2017'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 71. oturumunda, 12 Aralık tarihi "Uluslararası Tarafsızlık" günü olarak ilan edildi. Alınan bu karar, Türkmenistan'ın küresel barış ve güvenliği sağlamada özel rolünün olduğunun ispatı olarak değerlendiriliyor.
Daimi tarafsızlık statüsü olan bir ülke; savaşa katılmaz, savaş zamanı taraf tutmaz, barış zamanı ise uluslararası konularda tarafsızlık yükümlülüklerini yerine getirir.
Türkmenistan, 26. daimi tarafsızlık yılını çeşitli etkinliklerle kutluyor.