Türkmenistan’ın halk yazarı ve folklorcu Ata Govşudov

Türkmen folklorundan ustalıkla yararlanan Ata Govşudov’un eserleri atasözü, deyim, halk inançları bakımından oldukça zengindir.

07 Ekim 2021 10:57

Ata Govşudov, 5 Temmuz 1903’de Aşkabat'ın  Büzmeyin ilçesinde dünyaya geldi. İlköğretim eğitimine Rus okulunda başlayan Govşudov, 1920’de Aşgabat’a giderek eğitimine burada devam etti. 
Govşudov, ilk edebi faaliyetlerine Rus-Parti okulunda öğrenciyken başlar ve 1922’de “Hazar Ötesi Cephesi” adlı tiyatro eserini kaleme alır. Govşudov, 1925’te çıkmaya başlayan Yaş Komunist Gazetesinin editörlüğünü yapar. 1926’da Aşgabat’ta kurulan tiyatro okulunun 1928-1929 yıllarında idarecisi olur.
Ata Govşudov, Türkmen edebiyatı tarihinde milli tiyatronun kurulması ve Türkmen gençlerinden yetenekli sanatçıların yetiştirilmesi hususunda büyük gayret gösterir. Türkmen tiyatrosunda drama bölümünün kurulmasını sağlar. 1928’de “ Kanlı Vadi” adlı piyesi yazar.
Ata Govşudov, 1933’te “Sovyet Türkmenistan” gazetesinde çalışmaya başlar ve 1940’a kadar onlarca deneme, fıkra ve hikaye kaleme alır.
1933-38 yılları arasında “Sovyet Türkmenistan Gazetesi” edebi yazılar bölümünde görev yapan Govşudov, aynı yıl Türkmen Devlet İlmi Derleme Dil ve Edebiyat Enstitüsünün halk kültürü alanında çalışmaya başlar. Bu görevdeyken folklor ürünlerini derler ve yayımlar.
Govşudov’un yaptığı çalışmalar arasında en dikkat çekeni Köroğlu destanın Türkmen varyantıdır. Bu eser Köroğlu destanının Türkmenistan’daki ilk neşridir.
Türkmen edebiyatında ilk roman örneklerini veren isimlerden olan Govşudov “Perman” adlı romanının bazı bölümlerini 1939’da Sovyet Edebiyatı dergisinde neşreder. Sonra da iki cilt olan eserin tamamını sosyalist inceleme kuruluna teslim eder. Uzun yıllar kendisine cevap vermeyen kurul, 1948 Aşgabat depreminde eserin büyük kısmının yok olduğu bahanesiyle eserin neşrine izin vermez. Roman, yazımından ancak 50 yıl sonra 1989’da Nargılıç Hocageldiyev’in gayretleri ile yayınlanır.
Govşudov, II. Dünya Savaşı yıllarında yazdığı eserleriyle de dikkat çeker. Bunlardan en önemlisi dönemin tek romanı olan “Mehri ile Vepa”dır.
Govşudov ömrünün sonlarına doğru “ Köpetdağın Eteğinde” adlı üçüncü romanını kaleme alır ve kitap 1952 yılında yayımlanır.
Yaptığı çalışmalar dolayısıyla 1950’de Kızıl Bayrak madalyası ile ödüllendirilen Ata Govşudov, 1953’te vefat eder.
Ata Govşudov, Türkmenistan bağımsızlığını kazandıktan sonra 1992'de Cumhurbaşkanı kararnamesi ile "Türkmenistan Halk Yazarı" unvanına, 1993’de ise Mahtumkulu Uluslararası Ödülü'ne layık görüldü.