Yunanistan'ın 12 mil adımı Türkiye için ne anlama geliyor?

Yunanistan'ın Girit'in güneyinde ve batısında kara sularını 12 mile çıkarmaya hazırlandığı iddia edildi. Yunanistan'ın dönem dönem gündeme getirdiği bu kışkırtıcı adım atılırsa, Türkiye için ne anlama gelecek ve Ege'deki dengeleri nasıl etkileyecek?

11 Ocak 2023 10:41

Türkiye ve Yunanistan

Ege’nin iki yakasında iki ülke.

1930’li yıllardan beri süre gelen ve Yunanistan’ın kışkırtıcı adımları nedeniyle çözümden gittikçe uzaklaşan sorunlar.

En büyük kördüğüm ise hava ve denizdeki egemenlik haklarında.

Konunun daha iyi anlaşılması için önce deniz hukukundaki kavramlara bakalım.

Kara suları, kıta sahanlığı ve Münhasır ekonomik bölge

Deniz mili deniz ve hava ulaşımında kullanılan özel bir birim. Kara mili ise iki nokta arasındaki doğrusal uzaklığı ifade ediyor. Bir deniz milinin karşılığı 1852 metre olarak kabul ediliyor.

Deniz hukukunda, ilk anlaşılması gereken terim "kara suları".

Kara suları, devletin "tam deniz egemenliğine" sahip olduğu deniz alanı olarak tanımlanıyor. Bu egemenlik, aynı zamanda kara suları üzerindeki hava sahası ve bu suların altındaki deniz yatağı ve toprak altını da kapsıyor.

1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi devletlere kara sularının genişliğini 12 deniz miline kadar belirleme hakkı veriyor.

Şu anda, hem Türkiye hem de Yunanistan karasularının Ege Denizi’ndeki genişliği 6 deniz mili.

Kıta sahanlığı, ülkeyi oluşturan kara parçasının deniz altındaki doğal uzantısı olarak tanımlanıyor ve 350 deniz miline kadar uzanıyor.

Sahilleri bitişik veya karşı karşıya olan devletler arasında kıta sahanlığı sınırlandırılması yapılırken, "hakkaniyet" ilkesine uyulması gerekiyor.

Devletin kıta sahanlığı üzerinde araştırma yapma ve doğal kaynakları işletme gibi egemen hakları bulunuyor.

Münhasır ekonomik bölge ise sahildar devletin hem deniz tabanı hem de su kütlesini kapsıyor.

Münhasır ekonomik bölge uzunluğu 200 deniz milinin ötesine geçemiyor.

Yine sahilleri bitişik ve karşı karşıya bulunan devletler arasındaki Münhasır ekonomik bölge sınırlandırmasında “hakkaniyet” ilkesine uyulması gerekiyor.

Yunanistan'ın kaos silahı: 12 mil

Peki Ege Denizi’ndeki krizin kaynağı ne, Yunanistan ne istiyor ve Türkiye nelere karşı çıkıyor?

Yunanistan 1936 yılında Lozan’da 3 mil olarak belirlenen karasularını 6 deniz miline çıkardı, o dönem Türk-Yunan ilişkilerine hakim olan olumlu hava nedeniyle Türkiye, bu karara itiraz etmedi.

Ancak 1964 yılındaki Kıbrıs sorunu ve Yunanistan’ın Anadolu kıyılarına yakın adaları silahlandırması sonrasında Türkiye karasularını 6 deniz miline çıkardı.

1974 Kıbrıs Barış Harekatı’ndan sonra Yunanistan karasularını 12 deniz miline çıkarma girişiminde bulundu. Türkiye ise 1976 yılında bu adımı, savaş sebebi sayacağını açıkladı.

Sonraki yıllarda Yunanistan’ın bu talebi zaman zaman gündeme gelmeye devam etti.