Özbekistan- Kazakistan ilişkilerinde zirve
Liderler, ekonomi, ulaştırma, enerji, su kaynakları ve kültür gibi kilit alanlarda iş birliğini derinleştirme kararı aldı.
15 Kasım 2025 12:31
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Özbekistan Devlet Başkanı Şavkat Mirziyoyev'in daveti üzerine Taşkent'e resmi bir ziyarette bulundu.
Ziyaretin ana gündemi, iki ülke arasındaki ilişkileri en üst düzey stratejik ortaklık ve ittifak seviyesine taşıyan Yüksek Devletlerarası Konsey'in ikinci toplantısı oldu.
Liderler, ekonomi, ulaştırma, enerji, su kaynakları ve kültür gibi kilit alanlarda iş birliğini derinleştirme kararı aldı.
Ekonomik Hedef: Ticaret Hacmi 10 Milyar Dolara Çıkarılıyor
Cumhurbaşkanı Tokayev, Özbekistan'ı "kardeş, akraba bir devlet, iyi bir komşu ve güvenilir bir ortak" olarak nitelendirdi ve ekonomik bağların güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Temel odak, 2030 yılına kadar karşılıklı ticareti 10 milyar dolara çıkarma Programı'nı hayata geçirmek.
Bu hedefe ulaşmak için atılan somut adımlar:
Yeni Kurumlar: Bir Bölge Başkanları Konseyi, bir İş Konseyi ve ortak ticaret şirketi UzKazTrade kuruluyor.
Mevcut Projeler: Halihazırda değeri 1,7 milyar doları aşan 78 ortak proje yürütülüyor ve bu projeler 15.000'den fazla istihdam yaratıyor.
Yeni Sanayi Zincirleri: Tokayev, sadece mal alım satımının ötesine geçerek, et, tahıl ve yağlı tohumların işlenmesinde tam üretim zincirleri ile hayvancılık ve organik ürün üretiminin geliştirilmesini önerdi.
Ortak Merkez: Bölgesel endüstriyel potansiyeli güçlendirecek olan Uluslararası Sanayi İşbirliği Merkezi "Orta Asya"nın inşasına dikkat çekildi.
Ulaştırma ve Enerjide Stratejik İş Birliği
Ulaştırma iş birliğinin stratejik önemine değinen Tokayev, tarife optimizasyonu, idari prosedürlerin basitleştirilmesi, sınır altyapısının geliştirilmesi ve kontrol noktalarının modernize edilmesi için çalışmalar yapıldığını belirtti.
Trans-Hazar Koridoru: Özbekistan, Aktau ve Kuryk limanlarında Trans-Hazar Ulaştırma Koridoru'nun ortak geliştirilmesi için iş birliğine davet edildi.
Diğer Güzergahlar: Kuzey-Güney Koridoru kapsamında iş birliği ve Afganistan üzerinden geçen demiryolu güzergahları da görüşüldü.
Su Yönetimi ve Dijital Dönüşüm
Liderler, sınır ötesi nehir su kaynaklarının akılcı kullanımının iki ülkenin refahı için kilit faktör olduğunu kabul etti. Tokayev, hükümetlerin su yönetimi politikalarını uyumlu hale getirmek için ortaklaşa sistemli önlemler geliştirmesini önerdi.
Kazakistan'ın yapay zeka ve dijitalleşme alanındaki hamlelerine değinen Tokayev, Alem.ai Uluslararası Yapay Zeka Merkezi ve ulusal süper bilgisayarın hizmete girdiğini belirterek, Özbek şirketlerini bilişim sektöründe iş birliği yapmaya davet etti.
Mirziyoyev: İlişkiler Zirvede
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, Yüksek Devletlerarası Konsey'in rolünü vurgulayarak:
"Bugün ilişkilerimiz en üst düzeyde stratejik ortaklık ve ittifak seviyesine ulaşmıştır... Mevcut zorlu koşullarda, ekonomik durumun ülkelerimiz ve tüm bölge üzerindeki olumsuz etkisini en aza indirmek için yakın ve proaktif iş birliği özellikle önemlidir."
Görüşmelerin ve Kazakistan ve Özbekistan Yüksek Eyaletlerarası Konseyi'nin ikinci toplantısının ardından cumhurbaşkanları Ortak Açıklama'yı kabul etti.
Kasım-Cömert Tokayev ve Şavkat Mirziyoyev aşağıdaki belgeleri imzaladılar:
1. Kazakistan Cumhuriyeti ve Özbekistan Cumhuriyeti Bölge Başkanları Konseyi'nin kurulmasına ilişkin Yüksek Eyaletlerarası Konsey Kararı;
2. Nadir ve nadir toprak metallerinin jeolojisi ve madenciliği konusunda ikili bir çalışma grubu kurulmasına ilişkin Yüksek Eyaletlerarası Konsey Kararı;
3. Sınıraşan nehirlerin su içeriğinin tahmini konusunda ikili bir çalışma grubu kurulmasına ilişkin Yüksek Eyaletlerarası Konsey Kararı. Devlet başkanlarının huzurunda ayrıca aşağıdaki hükümetler arası ve bakanlıklar arası belgeler paylaşıldı:
4. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında, sınır bölgelerinde sivil amaçlarla karasal radyo hizmetleri tarafından kullanılan radyo frekans tahsislerinin koordinasyonuna ilişkin Anlaşma;
5. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında ortak askeri tatbikatlar yapılmasına ilişkin anlaşma;
6. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında sınıraşan su kütlelerinin ortak yönetimi ve kullanımına ilişkin anlaşma;
7. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında, Kazakistan Cumhuriyeti ve Özbekistan Cumhuriyeti gümrük hizmetlerinin temsilciliklerinin açılmasına ilişkin anlaşma;
8. Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı arasında 2026-2027 yıllarını kapsayan İşbirliği Programı;
9. Kazakistan Cumhuriyeti Sanayi ve İnşaat Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti Madencilik ve Jeoloji Bakanlığı arasında madencilik sektöründe işbirliğinin geliştirilmesine ilişkin Mutabakat Zaptı;
10. Ortak yatırım platformu oluşturulmasına ilişkin çerçeve anlaşma;
11. Kazakistan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı arasında Gamma Knife stereotaktik radyocerrahi tedavi teknolojisi kullanılarak uzmanlaşmış tıbbi bakım sağlanması konusunda iş birliği konusunda Mutabakat Muhtırası;
12. Kazakistan Cumhuriyeti Kâr Amacı Gütmeyen Anonim Şirketi "Sosyal Sağlık Sigorta Fonu" ile Özbekistan Cumhuriyeti Devlet Sağlık Sigorta Fonu arasında Devlet ve Zorunlu Sosyal Sağlık Sigortası Alanında Mutabakat ve İş Birliği Mutabakat Muhtırası;
13. Kazakistan Cumhuriyeti Turizm ve Spor Bakanlığı Turizm Endüstrisi Komitesi ile Özbekistan Cumhuriyeti Ekoloji, Çevre Koruma ve İklim Değişikliği Bakanlığı Turizm Komitesi Arasında 2026-2027 Yılı Turizm Alanında İş Birliği Ortak Eylem Planı;
14. Astana Valiliği ile Taşkent Hokimiyat Arasında İş Birliği Anlaşması;
15. JSC NC KazMunayGas ve JSC Uzbekneftegaz Arasında Petrokimya Endüstrisinde Projelerin Ortak Uygulanmasına İlişkin Çerçeve Anlaşması;
16. JSC NC KazMunayGas ve JSC Uzbekneftegaz Arasında Zharkyn Arama Projesine İlişkin İlkeler Anlaşması;
17. Cumhuriyetçi Kamu Derneği "Zhastary Meclisi" ile Özbekistan Gençlik Birliği Arasında İşbirliği Muhtırası.
Tokayev'in Taşkent ziyareti, 16 Kasım'da düzenlenecek Türkistan (Orta Asya) ve Azerbaycan liderlerinin 7. İstişare Toplantısı'na katılımıyla sona erecek.
Anahtar Kelimeler: Özbekistan- Kazakistan ilişkileri, Tokayev - Mirziyoyev görüşü_Taşkent, Türkistan (Orta Asya) ve Azerbaycan liderlerinin 7. İstişare Toplantısı,