Türkiye’de 5.000 yıllık antik deprem izleri keşfedildi

Araştırmacılar, Çayönü Tepesi’ndeki kazılarda beş metreden uzun bir duvarın tamamen yere çöktüğünü tespit etti.

06 Kasım 2025 15:26

Çanakkale Üniversitesi'nden arkeologlar, Türkiye'nin güneydoğusunda, Erken Tunç Çağı'na (yaklaşık 5.000 yıl önce) ait bir yerleşim yerinde meydana gelen yıkıcı bir depremin kanıtlarını ortaya çıkardı.

Proje lideri Profesör Savaş Sarıaltun, Arkeonews dergisinde yayımlanan çalışmanın sonuçlarına göre, sarsıntıların ilkel bir yerleşim olan Çayönü Tepesi'ndeki kil bir evin çökmesine neden olduğunu belirtti.

Terk Edilmiş Yapı Yerle Bir Oldu

Araştırmacılar, Çayönü Tepesi’ndeki kazılarda beş metreden uzun bir duvarın tamamen yere çöktüğünü tespit etti.

Sarıaltun, bulguların binanın depremden hemen önce terk edildiğini düşündürdüğünü ifade etti.

Profesör Savaş Sarıaltun: "Orada herhangi bir ev eşyası veya yangın izi bulamadık. Görünüşe göre sakinler çoktan ayrılmış ve zemindeki sarsıntı eski yapıyı tahrip etmiş. Bu, binanın depremden önce terk edildiğini gösteriyor."

Çöken duvarın yapımında kullanılan kırmızımsı tuğlaların rengini, pişirme işleminden değil, doğal pigment olan hematit içeren kilden aldığı belirlendi. Bu, Tunç Çağı ustalarının kullandığı malzemeleri anlamak için önemli bir ipucu sağlıyor.

Güneydoğu Anadolu'nun Sismik Geçmişi

Çayönü Tepesi'nin doğrudan altında bir fay hattı bulunmamasına rağmen, jeologlar depremin Diyarbakır'ın kuzeyindeki Elazığ-Sivrice deprem kuşağındaki faaliyetlerle ilişkili olabileceğini değerlendiriyor. Enkazın yapısı, sarsıntıların orta şiddette ancak oldukça keskin olduğunu ve duvarın tam çökmeden doğrudan yere çakıldığını gösteriyor.

Yukarı Dicle Nehri havzasındaki diğer arkeolojik alanlarda da benzer antik deprem izlerinin bulunması, Güneydoğu Anadolu'nun antik çağlardan beri sismik olarak aktif bir bölge olduğunu bilimsel olarak doğrulamaktadır.

İnsan Uygarlığının Köprüsü

Bilim insanları, Çayönü Tepesi'nin, bitki ve hayvanların evcilleştirilmesinden mimarinin gelişimine kadar insan uygarlığının ilk yeniliklerinde önemli bir rol oynadığını belirtiyor. Erken Tunç Çağı'na tarihlenen kalıntılar, bu yerleşimin Neolitik Çağ'dan sonra da devam ettiğini ve ilkel dönem ile kent kültürünün ortaya çıkışı arasında bir köprü görevi gördüğünü gösteriyor.

Anahtar Kelimeler: Türkiye_5.000 yıllık antik deprem izleri keşf, Çanakkale Üniversitesi arkeologları, Erken Tunç Çağı, Çayönü Tepesi, Profesör Savaş Sarıaltun, Güneydoğu Anadolu'nun Sismik Geçmişi,