UNESCO Paris’te Cengiz Aytmatov Konferansı düzenledi

Kırgızistan ve Türk dünyasının ünlü yazarı Cengiz Aytmatov'un dünya kültür mirasına katkıları UNESCO'nun da paydaş olduğu Paris'teki konferansta ele alındı

21 Eylül 2025 00:38

Fransa’nın başkenti Paris’teki UNESCO merkezinde, “Cengiz Aytmatov ve UNESCO: Dünyayı Birleştiren Ortak Miras” başlıklı uluslararası konferans gerçekleştirildi. Kırgızistan’ın UNESCO Daimî Temsilciliği ev sahipliğinde, TÜRKSOY ve Ankara merkezli Cengiz Aytmatov Enstitüsü iş birliğinde düzenlenen etkinlik, büyük Kırgız yazar ve düşünür Cengiz Aytmatov’un dünya kültür mirasına katkılarını çok yönlü olarak ele aldı.

Konferansa, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, UNESCO Genel Direktör Yardımcısı Ernesto Ottone, Kırgızistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Sadyk Sher-Niyaz, Türkiye’nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet, Azerbaycan Bilimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli, Kazakistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Askar Abdrakhmanov, Özbekistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Kamol Mukhtarov, Türkmenistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Maksat Chariev ile UNESCO üyesi ülkelerden çok sayıda diplomat, bilim insanı, edebiyatçı ve kültür temsilcisi katıldı.

Açılış konuşmasını yapan TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, Aytmatov’un eserlerinin yalnızca Kırgız edebiyatının değil, bütün Türk Dünyası’nın ve insanlığın ortak hafızasında özel bir yere sahip olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Cengiz Aytmatov, milletler arası köprü kuran büyük bir hümanisttir. O, kalemiyle yalnızca Kırgız bozkırının sesini dünyaya duyurmakla kalmamış; insan onuru, doğa, barış ve hafıza gibi evrensel değerleri edebiyatın diliyle insanlığa armağan etmiştir. ‘Mankurt’ kavramıyla toplumsal hafızasını ve kimliğini kaybeden toplumlara güçlü bir uyarı göndermiştir. TÜRKSOY’un misyonu da tam olarak bu bilinçten beslenmektedir: ortak kültürümüzü koruyarak geleceğe taşımak.”

UNESCO Genel Direktör Yardımcısı Ernesto Ottone ise Aytmatov’un eserlerinin evrensel barış ve diyalog ideallerine yaptığı katkıya dikkat çekerek, “UNESCO’nun kültürlerarası anlayış ve barış vizyonu, Aytmatov’un insana ve doğaya duyduğu derin saygıyla örtüşmektedir. Onun kalemi, farklı kültürlerin birbirini anlaması için eşsiz bir köprü oluşturmuştur,”

ifadelerini kullandı.

Kırgızistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Sadyk Sher-Niyaz, Aytmatov’un yalnızca Kırgız halkının değil, tüm insanlığın manevi rehberi olduğunu vurgulayarak,“Aytmatov’un fikirleri, bugün küresel sorunlar karşısında ortak bir vicdan oluşturmak için hâlâ yol gösterici niteliktedir,” dedi.

Türkiye’nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet ise Aytmatov’un eserlerinin Türk Dünyası’nın ortak değerlerinin anlaşılmasına katkısını şöyle dile getirdi:

“Onun romanları, Türk Dünyası’nın kültürel zenginliğini dünyaya tanıtan güçlü birer elçidir. Eserlerinde dile getirdiği insan hakları ve ahlaki sorumluluk mesajları, bugün de evrensel geçerliliğini korumaktadır.”

Azerbaycan Bilimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli, Aytmatov’un Türk Dünyası edebiyatındaki öncü rolüne değinerek,

“Aytmatov, yalnızca Kırgız edebiyatının değil, tüm Türk Dünyası’nın edebi bilincini derinleştiren, onu evrensel bir seviyeye taşıyan nadir yazarlardandır,” sözlerini kaydetti.

Etkinlikte söz alan Aytmatov’un oğlu Eldar Aytmatov ise babasının mirasının bugünkü genç kuşaklar için de ilham kaynağı olduğunu belirterek, “Babam her zaman insanın insana, insanın doğaya ve insanın kendi geçmişine karşı sorumluluğunu vurgulardı. Bu mesaj, küresel krizlerin yaşandığı günümüzde her zamankinden daha anlamlıdır,” diye konuştu.

Konferansın sonunda, katılımcılar Aytmatov’un eserlerinin yalnızca Kırgız halkının değil, tüm insanlığın ortak hafızasına yön veren evrensel mesajlar taşıdığını ve Türk Dünyası’nın kültürel birlikteliği ile insanlığın ortak değerlerinin korunması yolunda hâlâ yol gösterici bir güç olduğunu bir kez daha vurguladılar.

Paris’te düzenlenen bu anlamlı etkinlik, Aytmatov’un edebi ve düşünsel mirasının, uluslararası kültürel diyaloğun geliştirilmesinde ve insanlığın ortak değerlerinin korunmasında taşıdığı eşsiz önemi bir kez daha gözler önüne serdi.

Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, UNESCO, TÜRKSOY, Sultan Raev,